Η εξέλιξη της επένδυσης του Ρόκα στα νησιά του Βορείου Αιγαίου

Το θέμα της εγκατάστασης 28 αιολικών πάρκων (353 ανεμογεννητριών) συνολικής ισχύος 706 MW στα νησιά Λέσβο, Χίο και Λήμνο, είναι κυρίως θέμα τοπίου και αφορά πρωτίστως τους κατοίκους των νησιών του Βορείου Αιγαίου. Γι’ αυτό και το Μάρτιο-Απρίλιο του 2012, μετά από πρόσκληση, εκπονήθηκε μια αναλυτική επιστημονική έκθεση για το σύνολο της επένδυσης από επιστήμονες του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου που ασχολούνται με το τοπίο. Η έκθεση είχε τίτλο "Μεγάλα αιολικά πάρκα...στα μικρά νησιά του Βορείου Αιγαίου;" και εστάλη σε κέντρα λήψης αποφάσεων, σε σχετικές πρωτοβουλίες πολιτών, καθώς και σε ΜΜΕ για την πληροφόρηση του κοινού.

Η έκθεση: http://www.voreioaigaiosos.gr/wp-content/uploads/2012/05/terkenli.pdf

Τέτοια σοβαρά θέματα (πρέπει να) αποτελούν αντικείμενο της επιστήμης και (πρέπει να) εξετάζονται προσεκτικά βάσει συγκεκριμένων στοιχείων, του νομικού και θεσμικού πλαισίου, της έγκριτης επιστημονικής βιβλιογραφίας, των επιστημονικών μεθόδων ανάλυσης και φυσικά της φυσιογνωμίας του κάθε τόπου και της ιδιαιτερότητας της κάθε περίπτωσης. Στην προκειμένη περίπτωση, η περιβαλλοντική και πολιτισμική φέρουσα ικανότητα και η κλίμακα μεγέθους των νησιών του Βορείου Αιγαίου, σε καμία περίπτωση δεν αντιστοιχούσε σε αυτήν της επένδυσης, ενώ τα ανταποδοτικά οφέλη για τους τοπικούς πληθυσμούς ήταν σχεδόν μηδαμινά, αφού κυριάρχησε η λογική επίτευξης του μεγαλύτερου οικονομικού κέρδους με το μικρότερο δυνατό κόστος, αλλά και απειλήθηκε η μελλοντική ανάπτυξη των νησιών. Παράλληλα, οι απαραίτητες μελέτες που κατατέθηκαν από την εταιρεία κρίθηκαν ελλιπείς και διαπιστώθηκε παραβίαση Κοινοτικών Οδηγιών. Όλα τα παραπάνω, καθώς και πολλά άλλα, αναφέρονται αναλυτικά, με την απαραίτητη τεκμηρίωση, στην έκθεση που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Δημοτικό Συμβούλιο της Χίου την 9η Απριλίου 2012.

Σε τέτοιες περιπτώσεις μεγάλων επενδύσεων που αναμένεται να έχουν μεγάλη επίδραση στον άνθρωπο και στο τοπίο, την ευθύνη της ενημέρωσης του ευρύτερου κοινού έχουν οι αυτοδιοικητικές αρχές (οι αιρετοί που έχουν επωμιστεί τα συγκεκριμένα καθήκοντα), οι αρμόδιες υπηρεσίες, οι εταιρείες που καταθέτουν τις επενδυτικές προτάσεις και φυσικά οι διάφορες πρωτοβουλίες ενεργών πολιτών που δημιουργούνται γι’ αυτόν τον λόγο, οι οποίες, στο βαθμό που είναι εφικτό, θα πρέπει να απαρτίζονται από ικανά και αμερόληπτα άτομα, επιλεγμένα από ένα ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό φάσμα. Οι (αξιέπαινες) πρωτοβουλίες αυτές έχουν συγκεκριμένο ρόλο  (συλλογή και αποτίμηση υλικού, σφαιρική ενημέρωση κοινού, διοργάνωση δράσεων, επισκέψεις σε αυτοδιοικητικούς & υπηρεσιακούς παράγοντες, διάχυση/ διάδοση επιστημονικών πορισμάτων, νομικών αποφάσεων, κλπ)  και όλα τα μέλη τους θα πρέπει να ενεργούν υπεύθυνα και συντονισμένα, με σκοπό την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, μακριά από πολιτικές/ κομματικές ή προσωπικές σκοπιμότητες/ φιλοδοξίες, μονοπωλειακές πρακτικές και αποκλεισμούς, μικρόνοιες ή μικροπρεπείς συμπεριφορές. Σωστό και πρέπον είναι, όταν πρόκειται για τόσο σοβαρά θέματα, που αναμένεται να έχουν μεγάλες δυσμενείς επιπτώσεις σε ολόκληρες κοινωνίες και τόπους, να συντασσόμαστε ΟΛΟΙ υπέρ του κοινού σκοπού και να λειτουργούμε βάσει ορθολογισμού, αμοιβαίου σεβασμού, λογικής και ηθικής, διότι αυτά αποτελούν τα βασικά συστατικά της ορθής διαχείρισης τέτοιων θεμάτων. Δεν υπάρχουν υπέρμαχοι και αρνητές της ανάπτυξης, απλά υπάρχει ο ορθός και ο λάθος δρόμος, η υπευθυνότητα και η επιπολαιότητα. Και αν υπάρχουν "αρνητές της ανάπτυξης", αυτοί είναι όλοι εκείνοι που τόσο καιρό έμειναν στάσιμοι, όντας βολεμένοι σε χρόνια απραξία μετ’ αποδοχών (και πελατειακών σχέσεων), αρνούμενοι να λάβουν επαρκώς υπόψη τις σύγχρονες επιταγές και εξελίξεις της επιστήμης, τα σύγχρονα δεδομένα, τις ανάγκες και τις προοπτικές, καθώς και την επιτακτική ανάγκη ορθής διαχείρισης και σχεδιασμού.

Επιστρέφοντας στη μελέτη, εφόσον η εταιρεία ΡΟΚΑΣ --που για την ώρα αναγκάστηκε να "παγώσει" την επένδυσή της (αρ. πρωτ. 2681/2012)-- επανέλθει, θα υπάρξει αναπροσαρμογή της παρούσας έκθεσης σε τυχόν νέα δεδομένα και παρουσίασή της στο ευρύτερο κοινό προς ενημέρωσή του. Παράλληλα, προτείνεται η διοργάνωση μιας ανοικτής ημερίδας στην οποία να παρουσιάσουν τις θέσεις τους ειδικοί επιστήμονες/ πραγματογνώμονες (είτε οι θέσεις αυτές είναι αρνητικές, είτε θετικές προς την επένδυση), να πάρουν το λόγο στελέχη υπηρεσιών και να παραχθούν συγκεκριμένα αποτελέσματα/ συμπεράσματα. Στην εν λόγω ημερίδα θα πρέπει να κληθούν να συμμετάσχουν μέλη διαφόρων επαγγελματικών κατηγοριών/ κλάδων, συλλόγων, σωματείων, κλπ., αλλά και απλοί πολίτες, οι οποίοι θα μπορούν να σχολιάσουν επί των αποτελεσμάτων/ συμπερασμάτων, εκφράζοντας δημόσια και υπεύθυνα τη βούλησή τους.

Μεγάλα αιολικά πάρκα...στα μικρά νησιά του Βορείου Αιγαίου;

Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελούν τη σημαντικότερη εναλλακτική λύση στο πρόβλημα της εξάντλησης των αποθεμάτων των ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, άνθρακας, φυσικό αέριο), τα οποία καλύπτουν το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των σύγχρονων ενεργειακών μας αναγκών. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικότερα, έχει τεθεί ως στόχος, για το 2020, το 20% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας να προέρχεται από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η συμβολή της αιολικής ενέργειας σε αυτόν τον στόχο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Τόσο στην υπόλοιπη Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα, παρατηρείται μια ανοδική τάση του αριθμού και μια αύξηση της ισχύος των εγκατεστημένων Αιολικών Πάρκων (Α/Π). Ωστόσο, η όποια εκμετάλλευση φυσικού πόρων θα πρέπει να γίνεται με ορθολογικό τρόπο, ώστε να μην οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα.

Η έκθεση αυτή αποτελεί μια πρώτη και μόνον τοποθέτησή μας −κατόπιν πρόσκλησης− στο θέμα της προτιθέμενης επένδυσης Α/Π, με τίτλο «Αιγαία Ζεύξη» του Ομίλου Ρόκας, και η οποία παραθέτει τις απόψεις των συγγραφέων επί του θέματος, με την επιφύλαξη ότι απαιτείται πολύ περισσότερη εμπειρική επιστημονική έρευνα για την εξαγωγή συμπερασμάτων που να ανταποκρίνονται στο ύψος των απαιτήσεων και το εύρος των συνεπειών ενός τέτοιου εγχειρήματος (Παυλής και Τερκενλή, 2012).

Πεζοπορία στο Αίπος- "Διαβαίνοντας στα χνάρια των προγόνων μας" 

Η περίληψη της επιστημονικής έκθεσης:

Στην παρούσα έκθεση, κατόπιν αναλυτικής αναφοράς των χαρακτηριστικών της μεγάλης επένδυσης εξαγωγής ηλεκτρικού ρεύματος της εταιρείας Ρόκα, καθώς και σειράς σημαντικών επεμβάσεων στον περιβάλλοντα της επένδυσης χώρο και των (επαγγελόμενων) οφελών σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, βάσει των Τεχνικών Εκθέσεων που έχουν κατατεθεί από την εταιρεία, ακολουθεί μια πρώτη αποτίμησή τους, βάσει της τοπικής, εθνικής και ευρωπαϊκής εμπειρίας, και η οποία μας οδηγεί σε ορισμένες αρχικές, γενικές διαπιστώσεις.

Στη συνέχεια, εκθέτουμε τη διεθνώς οριζόμενη έννοια και αξία του τοπίου, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο, ως προϊόν των σχέσεων ανθρώπου και περιβάλλοντος χώρου, και πραγματοποιούμε μια αναλυτική αναφορά στις ποικίλες, τεράστιες και πρωτοφανείς αρνητικές επιδράσεις/ επιπτώσεις της επένδυσης Ρόκα στο πολυδιάστατο νησιωτικό τοπίο. Αρκετές από αυτές αναμένεται να είναι μη αναστρέψιμες και ιδιαιτέρως σημαντικές, τόσο από περιβαλλοντικής και πολιτισμικής πλευράς, όσο και από κοινωνικής και οικονομικής, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό το μέλλον και τις αναπτυξιακές δυνατότητες των νησιών μας. Κατ’ αντιδιαστολή, τα οφέλη που προσφέρονται από την εταιρεία στον τοπικό πληθυσμό, κρίνονται ως μη ικανοποιητικώς ανταποδοτικά, καθώς είναι τα ελάχιστα που προβλέπονται βάσει του Νόμου, και τα οποία αφορούν περιορισμένο τμήμα του εντόπιου πληθυσμού. Οι θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν θα είναι λίγες και θα γίνουν, μάλιστα, ελάχιστες στο μέλλον, λόγω της φύσης της επένδυσης, ενώ παράλληλα οι σταθμοί ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ θα συνεχίζουν να λειτουργούν, με όλες τις ανάλογες συνέπειες. Ιδιαίτερα τονίζουμε ότι η εν λόγω επένδυση αντιτίθεται και παραβιάζει κατάφορα την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο την οποία έχει υπογράψει και κυρώσει η χώρα μας.

Εν κατακλείδι, η τεράστια και κερδοσκοπική κλίμακα της επένδυσης είναι ασύμβατη και με την κλίμακα του νησιωτικού τοπίου, ενώ σαφώς παραμένει η δυνατότητα από τα νησιά να αξιοποιήσουν άλλες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (γεωθερμική, ηλιακή, υδροηλεκτρική, βιομάζα, κλπ) ή να αξιοποιήσουν την αιολική ενέργεια με άλλους τρόπους (εγκατάσταση Α/Π σε έρημα νησιά, υπεράκτια Α/Π σε θαλάσσιες περιοχές), πάντα βάσει ορθολογικού χωροθετικού σχεδιασμού, που να λαμβάνει υπόψη το τοπίο του τόπου. Θα μπορούσε ακόμα και να εξεταστεί το ενδεχόμενο εγκατάστασης ανεμογεννητριών, σε πολύ μικρότερη κλίμακα, και η αύξηση των ανταποδοτικών οφελών τους στις τοπικές κοινωνίες, ή, ακόμη καλύτερα, το ενδεχόμενο συνδυασμού όλων των παραπάνω. Παράλληλα, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στη διασφάλιση της συμμετοχής του κοινού σε τέτοιου είδους αποφάσεις και στην αξία και σημασία του τοπίου ως κοινού, συλλογικού αγαθού και πόρου τοπικής ανάπτυξης (π.χ. εναλλακτικών μορφών τουρισμού). Αυτό, βεβαίως, προϋποθέτει πολύπλευρη και επαρκή ενημέρωσή του τοπικού πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένης και της ενημέρωσης τοπικών φορέων, αρχών και υπηρεσιών. Έμφαση τέλος, πρέπει να τεθεί, εν πάση περιπτώσει, στην ανάγκη χωροταξικού σχεδιασμού για τις ανεμογεννήτριες βάσει τεκμηριωμένων μελετών και επιτόπιας έρευνας, καθώς και στην ανάγκη εφαρμογής ολοκληρωμένης και μακρόπνοης στρατηγικής διαχείρισης των ενεργειακών πόρων κάθε τόπου, δεδομένου του ότι η ανάπτυξη κάθε χώρας και κάθε τόπου απαιτεί, πάνω απ’ όλα, υπευθυνότητα για τη χρήση των κοινών αγαθών, τόσο από πολίτες και υποψήφιους επενδυτές, όσο και από την Πολιτεία (Παυλής και Τερκενλή, 2012).

Η επιστημονική έκθεση:
http://www.2shared.com/document/2Dw2karc/Wind_turbines_North_Aegean.html

Το ντοκιμαντέρ του Στρατή Βογιατζή:

Μέρος 1^ο:

Μέρος 2ο: http://www.youtube.com/watch?v=UTGHDxx0Xuk&feature=relmfu
Μέρος 3ο: http://www.youtube.com/watch?v=h95bq1CZY3A&feature=relmfu

 «Ένας τόπος, όμως, εσωστρεφής, με πνεύμα αψύ και χωρίς φλυαρία, που στέκει απόμερα, εσωκλείοντας στα σωθικά του το πείσμα και το χρέος, καρτερικά εκπνέοντας τη δύσκολη και τραχιά αλήθεια του», λέει ο Χιώτης δημιουργός.