Επένδυση μαζικής εγκατάστασης ανεμογεννητριών: τα παράδοξα της αυτοδιοίκησης και μια έρευνα κοινής γνώμης

Το Περιφερειακό Συμβούλιο και η στάση της Αυτοδιοίκησης

Για την επένδυση μαζικής εγκατάστασης ανεμογεννητριών στη Δυτική Λέσβο, τη Χίο και Λήμνο (επένδυση ΡΟΚΑ-Iberdrola) υπάρχουν αρνητικές τεκμηριωμένες εισηγήσεις από τις εξής αρμόδιες υπηρεσίες και επιστημονικούς φορείς: Επιτροπή ΠΕΧΩΠ Λέσβου, Τμήματα Γεωγραφίας & Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου (επιστήμονες του Πανεπιστημίου Αιγαίου έχουν εκπονήσει δύο ολοκληρωμένες μελέτες για το έργο), Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Διεύθυνση Δασών Λέσβου, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους, Αρχαιολογική Υπηρεσία, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας - Β. Αιγαίου. Τις εισηγήσεις αυτές μπορείτε να τις δείτε εδώ:
http://www.pvaigaiou.gov.gr/web/guest/publicity/windfarms.

Πριν λίγο καιρό, στις 30 Οκτωβρίου 2012, το Περιφερειακό Συμβούλιο συνεδρίασε με πρώτο θέμα: Γνωμοδότηση επί Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του Έργου: «Αιολικό Σύστημα Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ), συνολικής Ισχύος 706ΜW, στις νήσους Λήμνο, Λέσβο και Χίο και Ηλεκτρική Διασύνδεση τους στο Ηπειρωτικό Σύστημα». 25 Περιφερειακοί Σύμβουλοι γνωμοδότησαν θετικά και μόλις 6 ήταν αυτοί που γνωμοδότησαν αρνητικά, ενώ υπήρχαν και 10 απόντες. Στη συνεδρίαση αυτή συνέβησαν τρία παράδοξα.

1^ο Παράδοξο: Για τη γνωμοδότηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου με απόφαση του ίδιου του Περιφερειάρχη (υπ' αριθμ. 5368/17-05-2012) συγκροτήθηκε μια επιτροπή 6 ατόμων (με την ονομασία Eπιτροπή ΠΕΧΩΠ) αποτελούμενη από διάφορους επιστήμονες σχετικών αντικειμένων, οι οποίοι προέρχονταν από υπηρεσίες της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Η επιτροπή αυτή, αφού εξέτασε και τους 11 τόμους της μελέτης, γνωμοδότησε ΟΜΟΦΩΝΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ για την επένδυση και η απόφασή της έχει αναρτηθεί στον παραπάνω σύνδεσμο. Η Περιφέρεια αγνόησε την απόφαση της επιτροπής (που όρισε η ίδια) και περιέργως ΔΕΝ κάλεσε κανένα από τα μέλη της επιτροπής για να εισηγηθούν στο συμβούλιο (διότι η εισήγησή τους θα ήταν αρνητική), παρά κάλεσε έναν χημικό (δηλαδή επιστήμονα με μη σχετικό –για την περίπτωση-- αντικείμενο), ο οποίος ταυτοχρόνως είναι και δημοτικός σύμβουλος (έχοντας λάβει πολιτική θέση υπέρ της συγκεκριμένης επένδυσης) για να εισηγηθεί …θετικά, κάτι που έκανε, αναφερόμενος, όμως, σε αρκετές «ελλείψεις» της ΜΠΕ και με επιφυλάξεις, οι οποίες για πολλούς ειδικούς αποτελούν λόγους αρνητικής γνωμοδότησης...

2^ο Παράδοξο: Ως προς το θέμα της διασύνδεσης, το διάστημα των αυτοδιοικητικών συνεδριάσεων και αποφάσεων δεν είχε κατατεθεί καμία ολοκληρωμένη μελέτη διασύνδεσης (για να μπορεί να υπάρξει αποτίμησή της και, κατ' επέκταση, θετική γνωμοδότηση), κάτι που αναφέρθηκε ως μείζον θέμα και πρόβλημα σε ΟΛΕΣ τις γνωμοδοτήσεις των υπηρεσιών του Βορείου Αιγαίου. Παρά ταύτα, ο εισηγητής (που, επαναλαμβάνω, περιέργως αντικατέστησε τον εισηγητή της αρμόδιας Επιτροπής ΠΕΧΩΠ μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασής της) προχώρησε σε ...θετική γνωμοδότηση για κάτι που δεν είχε κατατεθεί(!) και η πλειοψηφία των συμβούλων, στη συνέχεια, απροβλημάτιστη από το γεγονός αυτό, ενέκρινε και υποστήριξε τη θετική αυτή γνωμοδότηση με μακρόσυρτες γενικόλογες τοποθετήσεις.

3^ο Παράδοξο: Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (με το οποίο η Περιφέρεια Β. Αιγαίου έχει υπογράψει το «Πρωτόκολλο Συναντίληψης και Συνεργασίας») ή έστω κάποιος από τους πολλούς εμπλεκόμενους φορείς που έχουν εκφράσει τις ενστάσεις τους ως προς την επένδυση (η οποία είναι ζήτημα της καθ' ύλη αρμοδιότητάς τους)  γνωμοδοτώντας αρνητικά, ΔΕΝ κλήθηκαν στη συνάντηση για να κάνουν τον επιστημονικό αντίλογο, ή καλύτερα, για να εκφέρουν τον απαραίτητο επιστημονικό λόγο. Έτσι ο λόγος ήταν μόνο πολιτικός. Ένας πολιτικός διάλογος για μια Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων… δηλαδή για ένα επιστημονικό θέμα! 

Τα παραπάνω γεγονότα δεν φαίνεται να προβλημάτισαν κανέναν από τους 25 συμβούλους που εκπροσωπούν τους πολίτες και που ψήφισαν θετικά. Προβλημάτισαν όμως αρκετούς πολίτες...

Περισσότερα για τους χειρισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης γύρω από το θέμα:
http://lesvos-activism.blogspot.gr/2012/07/blog-post_20.html

Ένα κατατοπιστικό φυλλάδιο πρωτοβουλίας πολιτών: http://www.voreioaigaiosos.gr/wp-content/uploads/2013/02/eresos1.pdf

Άποψη τοπίου της Δυτικής Λέσβου

Τα αποτελέσματα μιας σχετικής έρευνας κοινής γνώμης

Το Νοέμβριο 2012 διεξήχθη από εκπαιδευτικούς του ΕΠΑΛ Καλλονής μια έρευνα γνώμης για την εν λόγω επένδυση στην οποία έλαβαν μέρος 256 άτομα και μόλις δημοσιοποιήθηκαν τα αποτελέσματά της. Από την έρευνα (που αποτελεί μια αξιόλογη πρωτοβουλία), στην οποία αποτυπώνονται τάσεις της τοπικής κοινωνίας, προκύπτουν τα εξής:

Η πλειονότητα των συμμετεχόντων αναγνωρίζει την αξία των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και ότι η προκείμενη επένδυση πρέπει να υλοποιηθεί με σεβασμό στο περιβάλλον, αλλά πιστεύει ότι ΔΕΝ υπάρχουν περιβαλλοντικά οφέλη για το νησί από αυτή, αν και θεωρεί πως θα υπάρχουν τέτοια οφέλη για τον πλανήτη.

Η πλειονότητα των συμμετεχόντων πιστεύει, πάνω απ’ όλα, ότι θα υπάρχει κακοποίηση τοπίου, ότι τα ανταποδοτικά είναι μικρά και ότι η ενεργειακή σύνδεση ενός ολόκληρου νησιού θα εξαρτάται από τη βούληση μιας ιδιωτικής εταιρείας με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Επίσης, πιστεύει ότι από την επένδυση θα κινδυνεύσουν τα μεταναστευτικά και ενδημικά πτηνά και ο φυσικός πλούτος (Απολιθωμένο Δάσος, περιοχές Natura), ότι θα δημιουργηθούν προβλήματα στους κτηνοτρόφους, ότι θα δημιουργηθεί ενοχλητικός θόρυβος από τη λειτουργία των ανεμογεννητριών και ότι θα πληγεί ο τουρισμός. Οι συμμετέχοντες εκτιμάνε ότι θα δημιουργηθούν προσωρινές θέσεις εργασίας, αλλά δεν θα είναι μόνιμες. [Ωστόσο, νομίζω, δεν προβλέφθηκε η μέτρηση της γνώμης του αν οι συμμετέχοντες θεωρούν τις θέσεις εργασίας λίγες ή πολλές και το αν θεωρούν ότι η επένδυση θα οδηγήσει στην κατάργηση άλλων εποχιακών θέσεων εργασίας...]. Οι περισσότεροι διαφωνούν για το ότι θα υπάρξει οικονομική ανάπτυξη στο νησί, διαφωνούν για το ότι θα υπάρξει μείωση των λογαριασμών της ΔΕΗ, όπως και για το ότι θα είμαστε ενεργειακά ανεξάρτητοι.

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσαν ότι παρόλο που εκείνοι ήταν ενημερωμένοι για το έργο, η διαβούλευση δεν ήταν (καθόλου) καλά οργανωμένη και ότι οι αποφάσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης στο θέμα αυτό δεν τους εκφράζουν καθόλου. Επίσης δήλωσαν ότι η εταιρεία δεν έκανε την κατάλληλη προετοιμασία για την εγκατάσταση του έργου. Έτσι ένα σημαντικό ποσοστό τους πιστεύει ότι το έργο αυτό δεν πρέπει καθόλου να υλοποιηθεί… Εν γένει, όπως προκύπτει από αυτή την έρευνα, η κοινή γνώμη είναι ΚΑΤΑ της επένδυσης ΡΟΚΑ-Iberdrola.

Να σημειωθεί ότι στα μειονεκτήματα της επένδυσης όπως παρουσιάστηκαν στο ερωτηματολόγιο (όπου παρουσιάστηκαν τόσο τα μειονεκτήματα όσο και τα πλεονεκτήματα, όπως προκύπτουν από μελέτες και εισηγήσεις), θεωρώ ότι θα μπορούσε να είχε συμπεριληφθεί ξεχωριστά η γνώμη του κοινού για την επίδραση της επένδυσης στο Απολιθωμένο Δάσος και στα απολιθώματα (γεωλογικός πλούτος περιοχής), για την επίδρασή της στις θέσεις εργασίας στον κλάδο των υπηρεσιών εστίασης και αναψυχής, την επίδρασή της στα φαινόμενα διάβρωσης, την επίδρασή της σε αρχαιολογικές θέσεις, την (έλλειψη πρόβλεψης για) αποκατάσταση τοπίου, την επίδρασή της σε άλλες προοπτικές ανάπτυξης, την επίδρασή της σε γη υψηλής παραγωγικότητας, όπως αυτά έχουν επισημανθεί από μελέτες επιστημόνων και εισηγήσεις των αρμοδίων φορέων. Στην περίπτωση αυτή εκτιμώ ότι τα αποτελέσματα θα ήταν ακόμα πιο δυσμενή για την επένδυση…

Ολόκληρη η έρευνα όπως δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο:
http://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/perivallon/ereyna-epal-kallonis-gia-tis-anemogenitries-72-pisteyei-pos-tha

Ανακεφαλαιώνοντας, για τους συμμετέχοντες της εν λόγω έρευνας, όπως και για αρκετούς συλλόγους, σωματεία και άλλες συλλογικότητες του τόπου που έχουν καταθέσει σχετικά υπομνήματα, οι αρνητικές επιπτώσεις μιας τέτοιας επένδυσης θα είναι πολύ περισσότερες από τις θετικές και θα αποβούν σε βάρος του τοπίου, της ζωής και της ανάπτυξης του τόπου. Στην ίδια άποψη-πόρισμα καταλήγουν τόσο οι αρμόδιες υπηρεσίες όσο και οι επιστημονικοί φορείς, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, αλλά και ο Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Οι μόνοι που φαίνεται να συμφωνούν με το να γίνει αυτό το έργο είναι φυσικά η εταιρεία που το έχει αναλάβει και συγκεκριμένα πρόσωπα/ νοοτροπίες της τοπικής αυτοδιοίκησης (πλην Δήμου Λήμνου). Τα συμπεράσματα δικά σας…

Προτεινόμενες λύσεις

- Μικρές μονάδες αιολικής ενέργειας στην κλίμακα του περιβάλλοντος χώρου, που θα χωροθετούνται ορθά και θα ενσωματώνονται αρμονικά στο τοπίο.
- Τα οφέλη προς τον τοπικό πληθυσμό θα πρέπει να απευθύνονται στο σύνολό του και να είναι ικανοποιητικώς ανταποδοτικά, αειφόρα και μακροπρόθεσμα (όχι απαραίτητα μόνο οικονομικά), καθώς το τοπίο αποτελεί κοινό αγαθό και πόρο.
- Διερεύνηση εγκατάστασης Α/Π σε έρημα νησιά (ή σε περιοχές με χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού) ή εγκατάστασης υπεράκτιων αιολικών πάρκων σε θαλάσσιες περιοχές ή ακόμα και διερεύνηση εκμετάλλευσης του ενεργειακού δυναμικού των κυμάτων (κυματογεννήτριες).

- Ο καλύτερος τρόπος για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων από την κατανάλωση καυσίμων στην ατμόσφαιρα είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, πράγμα που απαιτεί και την ανάλογη διαμόρφωση πολιτικής.

- Απαιτείται μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης των ενεργειακών πόρων κάθε τόπου, η οποία θα λαμβάνει υπόψη και θα εξαντλεί όλες τις δυνατότητες εκμετάλλευσης των σύγχρονων μορφών ενέργειας.
- Λήψη κοινής απόφασης για ενιαίο στρατηγικό μοντέλο ανάπτυξης του τόπου και συντονισμένη εφαρμογή του.
- Τα ελληνικά νησιά διαθέτουν και άλλες, ιδιαίτερα αξιοποιήσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον, μορφές ενέργειας, όπως η γεωθερμική, η ηλιακή, η υδροηλεκτρική και η βιομάζα, οι οποίες και θα μπορούσαν συνδυαστικά να αξιοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας.

Ένα καλό παράδειγμα συνδυαστικής αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (μετά από εφαρμογή σχετικής μελέτης του ΙΓΜΕ) σε δημόσια έκταση που ίσως αξίζει να διερευνηθεί για την περίπτωσή μας είναι αυτό της Φλώρινας, που θα βρείτε εδώ: http://www.kala-nea.gr/archives/38761

Περιπτώσεις καλών πρακτικών αξιοποίησης ΑΠΕ, υπάρχουν πολλές, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και εκτός... Eίναι στην ευχέρεια αλλά και Καθήκον των υπευθύνων να τις διερευνήσουν και να τις αποτιμήσουν σωστά.

Περισσότερα ως προς την αναπτυξιακή κατεύθυνση του τόπου:
http://lesvos-activism.blogspot.gr/2012/10/blog-post.html