1912-2012: Πόλεμος δυο Κόσμων

Η Λεσβιακή Φάλαγγα δημιουργήθηκε το 1912 και απαρτίζονταν από 250 Λέσβιους εθελοντές (κατά άλλους, από 210), ομογενείς της Αμερικής, που άφησαν την ήσυχη ζωή τους για να πολεμήσουν για την απελευθέρωση της Λέσβου από τον τούρκικο ζυγό. Διοικητής της φάλαγγας ορίστηκε ο υπολοχαγός Περικλής Δρίτσας (ο μετέπειτα «αξιωματικός των μαχών») και υποδιοικητής ο επιλοχίας Εμμανουήλ Μαρινάκης, ο οποίος σε συνέντευξη του στην εφημερίδα «Λέσβος» (1959) μας διηγείται:

«[…] μέχρι να ολοκληρωθούν όλες οι προετοιμασίες για την αναχώρηση της φάλαγγος, εξεπαιδεύετο καθημερινώς εις τεχνικά θέματα, στρατιωτικά, θεωρητικά και πρακτικά κάτω από τις διαταγές μου μέσα σε μια υπόγεια τεράστια αίθουσα που είχαμε νοικιάσει στη Νέα Υόρκη […].

Οι Λέσβιοι ομογενείς ετοιμάζονται για την επιστροφή τους στην πατρίδα, ως εθελοντές πολέμου.

Πηγή: Library of Congress

Η Λεσβιακή Φάλαγγα πήρε μέρος σε διάφορες επιχειρήσεις (μαζί με άλλους εθελοντές), αλλά και στην τελική νικηφόρα Μάχη του Κλαπάδου. Μετά την απελευθέρωση της Λέσβου, οι φαλαγγίτες φύλαξαν το νησί ως πολιτοφύλακες και λίγους μήνες αργότερα, έλαβαν μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις στο μακεδονικό μέτωπο. Όπως δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα «Σάλπιγξ» (2/7/1913):

«Ο διοικητής Δεκαβάλλας (κάτω από τις διαταγές του οποίου είχε τεθεί πια η Λεσβιακή Φάλαγγα) μια και είχε ανάγκη ένα δεκανέα να παραμείνει υπό τις διαταγές του στη Μυτιλήνη, διατάσσει το δεκανέα Κωστομοίρη να μην ακολουθήσει τους υπόλοιπους στρατιώτες στη Μακεδονία. Εκείνος στο άκουσμα τέτοιας διαταγής ξέσπασε σε λυγμούς, παρακαλώντας να μην του στερήσει το δικαίωμα να πολεμήσει και αυτός όπως οι υπόλοιποι. Ήταν τέτοια η θλίψη του, που ο διοικητής δεν μπόρεσε να εκτελέσει την αρχική του διαταγή και τον αποδέσμευσε ώστε να μπορέσει τελικά να ακολουθήσει τους υπόλοιπους.»

Η Λεσβιακή Φάλαγγα

Πηγή: www.lesvosoldies.gr

Αντίστοιχο στρατιωτικό σώμα εθελοντών ήταν η Φάλαγγα των Γαριβαλδινών, που δημιουργήθηκαν το 1862 από τον Ιταλό Ιωσήφ Γαριβάλδη (1807-1882), ήρωα του Ιταλικού Πολέμου της Ανεξαρτησίας. Έκτοτε οι Γαριβαλδινοί συμμετείχαν σε αρκετούς απελευθερωτικούς πολέμους εντός και εκτός των συνόρων τους. Το 1912 ο Στρατηγός Ριτσιότι Γαριβάλδης (γιος του Ιωσήφ Γαριβάλδη) κάλεσε και πάλι στα όπλα Ιταλούς μαχητές της ελευθερίας στο πλευρό των Ελλήνων (το ίδιο έκανε και το 1867 στη Θεσσαλία και το 1897 στην Κρήτη) και ο συνταγματάρχης Αλέξανδρος Ρώμας (απόγονος του Διονυσίου Ρώμα της Φιλικής Εταιρείας) σχημάτισε φάλαγγα Ελλήνων ερυθροχιτώνων που ενώθηκε με την αντίστοιχη ιταλική (συνολικά περίπου 2.300 εθελοντές πολέμου) που ήρθε στην Ελλάδα για να πολεμήσει την Τούρκικη Κατοχή.

Ο Ριτσιότι Γαριβάλδης υποδέχεται τους εθελοντές ερυθροχίτωνες στο λιμάνι του Πειραιά (χρωμολιθογραφία)

Από Silbonetto, La Tribuna illustrata della Domenica, Milano, 1897

Ο Ριτσιόττι Γκαριμπάλντι μαζί με τον γιό του Πιππίνο το 1912

Πηγή: http://pireorama.blogspot.gr

Ως σύμβολο εποχής, κυριάρχησε μια ευγενική προσωπικότητα που ασπάστηκε το ρομαντικό (βυρωνικό) ιδεώδες, υπερασπίστηκε σθεναρά έναν αμετανόητο ιπποτικό ιδεαλισμό και φώτισε το δρόμο προς τον κόσμο των αρχετύπων: ήταν ο Λορέντζος Μαβίλης, ο συνεχιστής του Σολωμού και του Κάλβου.
Πομπώδες ύφος, ηρωική αλλά και μελαγχολική διάθεση, νοσταλγία, φυσιολατρεία, υμνολογία του ένδοξου παρελθόντος, αγάπη για το Κάλλος. Επηρεασμένος όμως και από τη φιλοσοφία του Ιμμάνουελ Καντ (1724-1804), αφοσιώθηκε στο χρέος, στις ενάρετες πράξεις ως αυτοσκοπό και στην ορθολογική αναζήτηση της ηθικής αξίας μέσω του νου, της κρίσης και, εν τέλει, της ανθρώπινης (καθαρής) βούλησης, ως καθολικού νομοθέτη του ανθρώπου, η οποία προϋποθέτει  ε λ ε υ θ ε ρ ί α.  Έτσι, αρνιόνταν να προσαρμοστεί στη λογική της εμπορικής συναλλαγής και της εξαγοράς, περιφρονούσε τις κολακείες, τον ωφελιμισμό και την υποτιθέμενη «ευτυχία» των ωφελημάτων του ενδοτισμού που δεν ταίριαζαν σε μια φιλοσοφημένη συνείδηση. Για το γλωσσικό ζήτημα είναι περίφημη η ακόλουθη φράση του, η οποία, για τον γράφοντα, αποτελεί μνημείο ουμανιστικής σκέψης και επιδέχεται πολλών ερμηνειών, χρήσεων και παραφράσεων: «Δεν υπάρχει χυδαία γλώσσα, υπάρχουν μόνο χυδαίοι άνθρωποι!».
Συμμετείχε ως εθελοντής σε πολλές μάχες, εξοπλίζοντας μέχρι και δικά του στρατιωτικά τμήματα: πατριώτης στο λόγο, πατριώτης στην πράξη… Ευγενής, ρομαντικός, πατριδολάτρης και ερασιθάνατος. Το 1896 συμμετείχε στον απελευθερωτικό αγώνα της Κρήτης, και ένα χρόνο αργότερα σε αυτόν της Ηπείρου, όπου μάλιστα λαβώθηκε στο χέρι.

Ελληνοτουρκικός πόλεμος 1912.
Μάχη Γαριβαλδινών παρά το Δρίσκον.

Επιστολικό δελτάριο, 9Χ14 εκ

Σαν σήμερα, στις 28 Νοεμβρίου του 1912, ο ποιητής Μαβίλης πέφτει στη μάχη του Δρίσκου ως έφεδρος λοχαγός, σε μια μάχη που συνέχισε για την τιμή των όπλων, ψελλίζοντας αιμόφυρτος: «Επερίμενα πολλές τιμές από τούτον τον πόλεμο, αλλά όχι και την τιμή να θυσιάσω τη ζωή μου για την Ελλάδα μου».

Σαν σήμερα, ο λοχαγός Μαβίλης φορώντας την κόκκινη στολή της Φάλαγγας των Γαριβαλδινών (κόκκινη για να μη ξεχωρίζει το αίμα τους στη μάχη) σφραγίζει τη ζωή του με το τελευταίο του ποίημα γραμμένο στο ίδιο το πεδίο της μάχης.

Λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή ο συνταγματάρχης Α. Ρώμας τον συγχαίρει εγκαρδίως. Ένα χρόνο πριν, το 1911, ο Μαβίλης θα γράψει στο φίλο του Θεοτόκη: «Όταν σημάνει η σάλπιγγα θα πάω και εγώ να αφήσω τα ελεεινά μου κότζια σε μια ρεματιά της ονειρεμένης μας Ηπείρου». Έκτοτε η δαφνοστεφανωμένη ψυχή του φτερουγίζει στο όρος Δρίσκο της Ηπείρου…

Ο ποιητής, φιλόσοφος και πολεμιστής
Λορέντζος Μαβίλης με τη στολή των Γαριβαλδινών

Σήμερα, με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον ηρωικό θάνατο του Μαβίλη και από την Απελευθέρωση της Λέσβου… σε μια αντι-ηρωική εποχή άκρατου υλισμού, ατομικισμού-ωφελιμισμού και νοσηρής διανόησης, όπου η --άλλοτε μη προνομιούχος έως και περιφρονημένη-- κάστα των απάτριδων εμπόρων-οικονομιστών, η προκρούστεια πολιτισμική αποδόμηση των «πεφωτισμένων» εκμαυλιστών και η ρητορική του απαίδευτου και επιλήσμονα όχλου των χυδαίων καταναλωτών έχουν κυριαρχήσει στον καθημερινό βίο, υποτάσσοντας ή παραμερίζοντας το Σπαθί, τα Γράμματα και τις Τέχνες, και ορίζοντας εκ νέου τις κοινωνικές σχέσεις, λειτουργίες και αξίες, οι Φάλαγγες της Τιμής και οι ερυθροχίτωνες πολεμιστές-ποιητές φαντάζουν τόσο μακρινά… όσο μακρινή φαντάζει και η ιδέα της Ελευθερίας.

Garibaldi, Marion Boyd Allen (1862-1941)

Πίνακας με λάδι σε καμβά

Eνδεικτικές πηγές (απ' όπου και τα αποσπάσματα με κόκκινα γράμματα):

- Για τη Λεσβιακή Φάλαγγα: το ένθετο με τίτλο «Λεσβιακή Φάλαγγα: 100 χρόνια Ελευθερίας 1912-2012» που κυκλοφόρησε την ημέρα της 100ης επετείου της Απελευθέρωσης της Λέσβου με την τοπική εφημερίδα «Εμπρός».

- Για τον Λορέντζο Μαβίλη: Λορέντζου Μαβίλη «Τα έργα» (2^η έκδοση), Εκδόσεις «Γράμματα», Αλεξάνδρεια, 1923. Μεταξύ άλλων, στην έκδοση συμπεριλαμβάνεται και η διάλεξη της Ειρήνης Δεντρινού (με τη συνεργασία του Κ. Θεοτόκη) στην Ένωση Ερασιτεχνών Κέρκυρας την 8^η Μαρτίου 1915.

Συλλογισμοί γύρω από την αναπτυξιακή κατεύθυνση της Λέσβου

Το νησί μας πρέπει να αρχίσει να αναπτύσσεται, αφήνοντας πίσω τη μεγάλη περίοδο στασιμότητας και αδράνειας, στην οποία παλιότερες πολιτικές το είχανε καταδικάσει. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Που πρέπει να δοθεί έμφαση; Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να επιτραπεί η τυχαία και ανεξέλεγκτη διάθεση των φυσικών και πολιτισμικών μας πόρων, υπό του μανδύα μιας αμφιλεγόμενης "ανάπτυξης", ούτε όμως και η περαιτέρω στασιμότητα που δεν λαμβάνει υπόψη τα σύγχρονα δεδομένα και τις προοπτικές και δεν κατανοεί τη σημασία και την αξία της παραγωγής έργου και της εξέλιξης σε μια κοινωνία. Και θέτω με δυο απλά λόγια τις εναλλακτικές…

Πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρωτογενή παραγωγή (γεωργία-κτηνοτροφία); Σίγουρα είναι σημαντική, αλλά δεν μπορούμε να βασιστούμε εκεί, διότι το ορεινό ανάγλυφο του νησιού (οι πεδινές εκτάσεις είναι λίγες) και το πρόβλημα άρδευσης είναι αποτρεπτικοί παράγοντες για μαζική παραγωγή αγαθών. Έπειτα, πρέπει να συνυπολογιστεί ο παράγοντας της μεταφοράς τους εκτός νησιού (κόστος, χρόνος, συνθήκες αποθήκευσης και μεταφοράς, κ.α.). Από την άλλη, υπάρχουν οι προδιαγραφές παραγωγής ποιοτικών προϊόντων, οι ευκαιρίες  ανάπτυξης πολλών διαφορετικών λειτουργιών σε ένα κομμάτι αγροτικής γης, όπως και υπάρχει μια γενική στροφή των (ευρωπαίων) καταναλωτών στην ποιότητα των προιόντων. Στη Λέσβο, όμως, απαιτείται βελτίωση/ πιστοποίηση/ ανάδειξη της ποιότητας των τοπικών προϊόντων και αυτό πρέπει να ξεκινήσει από τα πρώτα στάδια ανάπτυξης/ καλλιέργειάς τους (βλ. χρήση νέων τεχνολογιών, σωστή και συνεχής συμβουλευτική/ επίβλεψη, εφαρμογή νόμων και προτύπων ποιότητας, συντήρηση μηχανημάτων).

Πρέπει να δοθεί έμφαση στη δευτερογενή παραγωγή (βιομηχανία -- σύγχρονα εργοστάσια, μηχανήματα, μεταποίηση, μαζική παραγωγή αγαθών, κλπ); Μέχρι σήμερα, δεν έχουμε επιτύχει κάτι τέτοιο, το οποίο γενικότερα είναι αρκετά δύσκολο να επιτευχθεί, καθώς πρέπει να προσελκύσουμε αρκετούς επενδυτές, να παραμερίσουμε πολλές άλλες μορφές ανάπτυξης με ό,τι αυτό συνεπάγεται, να γίνει  ένας νέος ορθολογικός σχεδιασμός με αυτά τα δεδομένα, να εξασφαλίσουμε ικανοποιητική συμμετοχή του ντόπιου πληθυσμού στην εργασία, κλπ. Γι' αυτά, και πολλά άλλα, τέτοια ανάπτυξη είναι αμφίβολη... ειδικά σε νησί (βλ. μικρή κλίμακα, απομόνωση). Φυσικά, σε μια τέτοια περίπτωση,  υπάρχει το ρίσκο μεγάλων --και συχνά μη αναστρέψιμων-- περιβαλλοντικών καταστροφών, δηλαδή καταστροφών στους περιβαλλοντικούς μας πόρους (δεδομένης και της σύγχρονης λειτουργίας του κράτους μας) που φυσικά έχουν άλλοτε έμμεσο και άλλοτε άμεσο αντίκτυπο στον άνθρωπο, τόσο στην οικονομία, όσο και στην κοινωνία, αλλά και στον πολιτισμό. Υπάρχουν όμως πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες οικογενειακές -κυρίως- επιχειρήσεις, όπως και ένα μεγάλο αναξιοποίητο πολιτισμικό κεφάλαιο.

Πρέπει να δοθεί έμφαση στην τριτογενή παραγωγή (παροχή υπηρεσιών –τουρισμός); Στη Λέσβο, δεν υπάρχουν υποδομές ανάπτυξης μαζικού τουρισμού (ήλιος-άμμος-θάλασσα), όπως σε άλλα μέρη της Ελλάδας και της Μεσογείου. Αντιθέτως, υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού και δραστηριοτήτων ήπιας μορφής που σχετίζονται με τη φύση, το περιβάλλον, το τοπίο. Η ανάπτυξη αυτών των δραστηριοτήτων δεν απαιτεί μεγάλες υποδομές, απαιτεί όμως προστασία και καλή διαχείριση των πολιτισμικών και φυσικών μας πόρων και ορθό σχεδιασμό/ στρατηγική. Για παράδειγμα, χωρίς την ουσιαστική βοήθεια της Πολιτείας, μόνο από τον τουρισμό παρατήρησης πουλιών και άγριας φύσης, καθώς και από τον γεωτουρισμό, το νησί μας αποκομίζει σημαντικά κέρδη σε «νεκρές» τουριστικά περιόδους (ενίοτε ίσως και περισσότερα από 3.000.000€ το χρόνο), όταν ζητούμενο για τα νησιά μας είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.

Τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, ή αλλιώς οι πολιτισμικοί και περιβαλλοντικοί μας πόροι, είναι τα διαφορετικά οικοσυστήματα, τα πολλά είδη πτηνών, θηλαστικών, ερπετών και φυτών (ανάμεσά τους και αρκετά σπάνια και προστατευόμενα είδη), το Απολιθωμένο Δάσος, οι ιαματικές πηγές, το ορεινό ανάγλυφο. Επίσης, είναι οι διάφορες περιοχές αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος, όπως ο προϊστορικός οικισμός Θερμής, η παλαιολιθική θέση Ροδαφνίδια του Λισβορίου (που λόγω των πρόσφατων ευρημάτων θεωρείται πλέον θέση-κλειδί για τη μετακίνηση των πρώτων ανθρώπων), ο χώρος του αρχαίου θεάτρου, το ρωμαϊκό  υδραγωγείο, τα κάστρα μας, κλπ. Είναι τα αρχοντικά, οι παραδοσιακές οικίες, τα παλιά ξωκλήσια, τα γραφικά μοναστήρια με διάφορα κειμήλια, αλλά και τα μουσεία της ελιάς, του σαπουνιού, του αλατιού, όπως και οι ξερολιθιές, τα πυργόσπιτα, οι υδρόμυλοι, οι στέρνες, τα πηγάδια, οι υδατογέφυρες, κλπ. Επιπροσθέτως, υπάρχει και μια πλούσια πολιτισμική παράδοση: Σαπφώ, Αρίων, Θεόφραστος, Τέρπανδρος, Μυριβήλης, Βενέζης, Εφταλιώτης, Θεόφιλος, Ελύτης, κ.α. 

Άρα, η ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί με έμφαση στην ποιότητα, στην τοπική βιοτεχνία, στο πολιτισμικό και περιβαλλοντικό μας κεφάλαιο, στο τοπίο, στη μικρή κλίμακα και στον Άνθρωπο. Και τα παραπάνω θα πρέπει να λειτουργήσουν συνδυαστικά. Δηλαδή συνδυαστική αξιοποίηση της πρωτογενούς, της δευτερογενούς και της τριτογενούς παραγωγής, όπως αυτή περιγράφηκε παραπάνω. Μια ανάπτυξη τέτοιας μορφής θα βοηθούσε και στην αναβάθμιση  του πολιτισμικού μας επιπέδου, αλλά και της ποιότητας ζωής μας. Απαιτείται, λοιπόν, προστασία των πολιτισμικών και φυσικών πόρων (που σήμερα ΔΕΝ υπάρχει), ενοποιημένη στρατηγική marketing (κάτι που σήμερα ΔΕΝ υπάρχει), εκπαίδευση-ευαισθητοποίηση επαγγελματιών και δημοτών σε αυτή τη λογική (κάτι που σήμερα ΔΕΝ υπάρχει), σχεδιασμός, οργάνωση και συντονισμός ενεργειών σε επίπεδο δημοσίων υπηρεσιών, φορέων, αρχών, κλπ (που σήμερα ΔΕΝ υπάρχουν —κάποιες μεμονωμένες ενέργειες δεν «σώζουν» την κατάσταση). Με άλλα λόγια, απαιτείται κόπος και τρόπος… όχι μόνο λόγια. Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν, όλοι: ΓΙΑΤΙ όλα τα παραπάνω σήμερα ΔΕΝ υπάρχουν;

Η κήρυξη ολόκληρου του νησιού ως γεωπάρκου από την UNESCO είναι μια μεγάλη ευκαιρία προς αυτή την κατεύθυνση, η οποία πρέπει να αξιοποιηθεί καταλλήλως (για να μη χαθεί στο μέλλον)… τώρα που ο κόσμος για να επιβιώσει, πλέον, αρχίζει  –με διαφόρους τρόπους– να επιστρέφει στη γη, στο περιβάλλον, στο τοπίο, τα οποία συνεπάγονται δικαιώματα και υποχρεώσεις για όλους μας.

Έρχεται λοιπόν "ξαφνικά" ένας επενδυτής (σ.σ. η αναφορά για την επένδυση ΡΟΚΑ) που θέλει να βιομηχανοποιήσει το μισό νησί (και αύριο, πιθανώς να ζητήσει και επέκταση), έτοιμος να υλοποιήσει μια επένδυση που καταργεί το προηγούμενο μοντέλο ανάπτυξης, προκαλώντας ζημιά στον πολιτισμικό και φυσικό μας πόρο (όπως λένε όλοι οι ειδικοί επιστήμονες), αλλά και στην ισορροπία της σχέσης του ανθρώπου με τον τόπο του. Και σαν αντάλλαγμα τι δίνει; Ανάπτυξη; Όχι. Μόνο λίγες θέσεις εργασίας (όσες δίνει μια μεμονωμένη, απλή μικρομεσαία επιχείρηση), αυξάνει την κίνηση στον οικοδομικό κλάδο για 3 χρόνια (ενώ εμμέσως μειώνει την κίνηση σε άλλους κλάδους), δίνει 10-15€ σε κάθε νοικοκυριό δύο –και μόνο-- περιοχών το μήνα (τα οποία θα καταργηθούν στο μέλλον λόγω της αναμενόμενης ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ, ενώ φορτώνει σε ΟΛΟΥΣ τους πολίτες το τεράστιο κόστος της υποθαλάσσιας διασύνδεσης) και κάποια έσοδα στο δήμο (τα οποία θα «βαδίσουν» προς άγνωστους προορισμούς...), όπως του επιβάλλουν οι συμβατικές εκ του νόμου υποχρεώσεις του. Και τι μας παίρνει;

Μας παίρνει το παρόν και το μέλλον μας…

Οι μνηστήρες του τόπου

Το πρόβλημα της σύγχρονης Ελλάδας είναι βαθιά πολιτισμικό και ως τέτοιο πρέπει να προσεγγιστεί, ώστε να αντιμετωπισθεί σωστά. Κάποια από τα αρνητικά ατομικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου μέσου Έλληνα που πιθανότατα θα τον χαρακτηρίζουν και τα επόμενα χρόνια είναι:

- συναισθηματισμός κατά λογικής,

- στενότητα/ δογματισμός κατά συγκροτημένης, καθαρής, κριτικής και ελεύθερης σκέψης που οδηγεί σε αδυναμία ορθής αξιολόγησης/ αποτίμησης,

- ελλειμματική, θολή και ευκόλως μεταβαλλόμενη αντίληψη της πραγματικότητας,

- δυσκολία αυτονόμησης του ατόμου από τα βιώματα, τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις παλαιότερων γενεών,

- άρνηση ανάληψης ευθύνης,

- έλλειψη αυτογνωσίας,

- κυριαρχία δικαιωμάτων έναντι των υποχρεώσεων προς το σύνολο ή τον σκοπό,

- επιλογή του ευχάριστου αντί του αναγκαίου,

- κυριαρχία μιας συγκρουσιακής σε βάρος μιας επικοινωνιακής κουλτούρας,

- προσπάθεια επιβολής του όποιου «δικαίου» δίχως διάθεση συνεννόησης/ αλληλοσεβασμού,

- φόβος έκφρασης απόψεων που αμφισβητούν το (χρόνιο) πολιτικό, μιντιακό, πανεπιστημιακό, "επαναστατικό", κλπ, κατεστημένο.

Όπου, λοιπόν, η διαφθορά, η ατιμωρησία, η αναξιοκρατία, η δημαγωγία, η ψευδοκουλτούρα, οι άναρθρες κραυγές, η αδυναμία διαλογής, η ανομία και η ασυδοσία είναι ευκόλως αντιληπτά και παρατηρήσιμα, τότε σαφώς και υπάρχει πρόβλημα έλλειψης Παιδείας, αλλά και γενικότερα πρόβλημα λειτουργίας του Κράτους (η έννοια του Κράτους δεν θα πρέπει να συγχέεται με αυτή του Έθνους).

Ίσως, παρήγορο από τη μια πλευρά, είναι ότι τα τελευταία χρόνια, αρκετοί συντοπίτες μας αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι:

- ο ρόλος του πολίτη δεν πρέπει να αλλοιώνεται μέσα από σχέσεις εξουσίας και παραδοσιακής πατρωνίας (π.χ. κόμματα), ούτε να ανακόπτεται ή να αναδιαμορφώνεται από λαϊκιστικά κινήματα και συνδικάτα, αλλά να ασκείται απευθείας από το άτομο με πλήρη συνείδηση και ευθύνη τόσο των δικαιωμάτων, όσο και των υποχρεώσεών του,

- η έννοια και ο ρόλος της Κοινότητας (πολίτης-κοινότητα-κοινωνία) πρέπει να επαναπροσδιοριστεί βάσει των σύγχρονων δεδομένων και να ενεργοποιηθεί ξανά υπό άλλους όρους, μεθόδους και πρακτικές,

- ζητούμενο/ σκοπός των αιρετών αρχόντων δεν πρέπει να είναι η έκφραση άποψης και τα όμορφα λόγια, ούτε ο λαϊκισμός, η μετάθεση προβλημάτων, η δημαγωγία και ο κατευνασμός των μαζών, αλλά οι πράξεις, η παραγωγή έργου, η αποτελεσματικότητα, οι λύσεις, η διασφάλιση του δικαίου και της αξιοκρατίας και η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος,

- στόχοι, όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, επιτυγχάνονται μέσω οράματος, σχεδιασμού, οργάνωσης, σοβαρότητας και μεθοδικότητας των αρμοδίων αιρετών και μη, καθώς και μέσω βούλησης, εκπαίδευσης, κατάρτισης και εμπειρίας του υπεύθυνου και αξιοκρατικώς επιλεγμένου νέου προσωπικού (που να διαθέτει προσόντα και να βρίσκεται εκτός του φαύλου κύκλου της στασιμότητας--τουλάχιστον για τα πόστα ευθύνης), αλλά και μέσω της ενεργής συμμετοχής του ευρύτερου κοινού.

Όμως, από την άλλη πλευρά, η Πολιτεία, ιδίως στον τομέα της αυτοδιοίκησης, συνεχίζει να εκπροσωπείται από άτομα που προέρχονται από το κατεστημένο των τοπικών «κομματαρχών». Οι αιρετοί αυτοί, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, από παλαιότερα (από τις δεκαετίες του '80 και '90), λειτουργούσαν ως μεσολαβητές του πολίτη με την κεντρική εξουσία, καλλιεργώντας σχέσεις «δούναι και λαβείν», συγκεντρώνοντας (αδικαιολογήτως και αναξίως) την πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξουσία του «ηγέτη», διαπρέποντας στην (αρκετές φορές αναξιοπρεπή) ψευδο-τέχνη συλλογής ψήφων. Έτσι, τις περισσότερες φορές, οι αυτοδιοικητικοί αυτοί υστερούσαν των ανθρώπων που εκπροσωπούσαν (από πολλές απόψεις), αποδεικνύονταν κατώτεροι των περιστάσεων και των αναγκών των καιρών, αποτελώντας λανθάνοντα πρότυπα που δίνουν καταστροφικές κατευθύνσεις, βαδίζοντας πάνω στα σαθρά τους θεμέλια.

Μέχρι σήμερα, απώτερος σκοπός αυτών αλλά και των υπαλλήλων τους, δεν είναι η παραγωγή έργου, αλλά η (έμμισθη) διαιώνιση της παθητικής τους ύπαρξης (γι' αυτό και κανείς τους δεν παραιτείται), πράγμα που διαφαίνεται στις καθημερινές τους επιλογές, τις προτεραιότητες, τον τρόπο λειτουργίας και την αποδοτικότητά τους σε όλους τους τομείς. Γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές, ως σύγχρονοι βάρβαροι, αγνοούν, διακωμωδούν και υποβαθμίζουν τον ρόλο και την αξία των Επιστημών και των μεθόδων τους, ισοπεδώνοντας/ διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα, μένοντας απαθείς στις εξελίξεις (και καταλήγοντας έρμαια αυτών) ή αναμένοντας (δουλοπρεπώς) τους ψεύτικους χρυσοστόλιστους «μεσσίες»… Το Έργο όμως δεν χαρίζεται, παράγεται με τρόπο και με κόπο.

Τα παραπάνω άτομα αποτελούσαν και αποτελούν τα «γρανάζια» του φαύλου, πελατειακού, καχεκτικού και ρουσφετολογικού κομματοκεντρικού κράτους της ασχήμιας και της μετριότητας, οι οποίοι/ες δεν έχουν ούτε την πολύπλευρη γνώση της σημερινής πολύπλοκης πραγματικότητας (η οποία δεν κατακτιέται με ψήφους, αλλά με συστηματική και επίμονη προσπάθεια προσωπικής καλλιέργειας), ούτε την απαιτούμενη κατάρτιση (τοποθετούνται σε τομείς και πόστα που δεν έχουν να κάνουν με το αντικείμενό τους --αν βέβαια υπάρχει κάτι τέτοιο…), ούτε την απαραίτητη αυτογνωσία (γνώση του εαυτού και των δυνατοτήτων/ ικανοτήτων τους) και πολλές φορές, φυσικά, ούτε την απαιτούμενη παιδεία (και όσοι την έχουν, είναι ανά πάσα στιγμή πρόθυμοι να τη θυσιάσουν στο βωμό του πολιτικαντισμού). Ωστόσο, δηλώνουν με βουλιμία πάντα «έτοιμοι να κρατήσουν τιμόνι» (καταδικάζοντας τους υπόλοιπους, αλλά και τον τόπο τους), μη ενδιαφερόμενοι για ΑΝΑΠΤΥΞΗ, παρά μόνο για κυριαρχία/ εξουσία και ...επανεκλογή, βλέποντας τους πολίτες ως «ψήφους», ή στη γλώσσα τους «χαρτιά», υιοθετώντας λόγο που ξεχειλίζει από υποκρισία. Μερικά από τα χαρακτηριστικά τους είναι τα μεγάλα λόγια,  οι ανόητες γενικεύσεις και απλουστεύσεις, οι αερολογίες, η ανακολουθία λόγων και πράξεων, η προχειρότητα, ο δογματισμός, η εξίσωση διαφορετικών πραγμάτων ή καταστάσεων, η διαστρέβλωση της άλλης άποψης, οι υπόγειες συμφωνίες,  οι συναισθηματικές εξάρσεις, η φλυαρία,  οι θεατρινισμοί, η έλλειψη ντροπής, ο αχαλίνωτος λαϊκισμός, κλπ., πάντα εκτός του πραγματικού θέματος.

Είναι άξια τέκνα ή/και θιασώτες της Μεταπολίτευσης, είτε ως αρχιερείς και υπηρέτες, είτε ως Πόντιοι Πιλάτοι της. Οι ευθύνες τους για την κατάντια της Πατρίδας είναι προφανείς και μεγάλες, και, όπως σε κάθε πολιτισμένη κοινωνία, έτσι και στη δική μας, οι ευθύνες αυτές πρέπει να τους καταλογίζονται, για να υπάρχει εξέλιξη και πρόοδος. Αλλιώς...

Συνεπώς, δεν πρέπει να απορεί κανείς για το ότι στη Λέσβο, για παράδειγμα, πολλά χρόνια τώρα, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική πρόοδος σε κανέναν τομέα (πολιτισμικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό, πολιτικό, οικονομικό --πέρα από ελάχιστες εξαιρέσεις, βλ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου), παρόλο που υπήρξαν και υπάρχουν τεκμηριωμένες προτάσεις πολιτικών ανάπτυξης, οι οποίες παραβλέπονται λόγω της παραπάνω έλλειψης γνώσης, κατάρτισης, αυτογνωσίας και παιδείας, αλλά και της αδυναμίας του συστήματος ή/και των πολιτών να τους καταλογίσουν ευθύνες.

John William Waterhouse «Η Πηνελόπη και οι Μνηστήρες»

Οι μνηστήρες προσφέρουν στην Πηνελόπη λουλούδια, κοσμήματα και μουσική…

για να καθίσουν στον πολυπόθητο θρόνο της Ιθάκης.

Έτσι, σήμερα, όλοι αυτοί, συνεχίζουν να σκέφτονται διακατεχόμενοι από δογματικές αντιλήψεις και να λειτουργούν οικειοποιούμενοι των δημόσιων υποδομών και πόρων, άλλοτε με την τεχνική της δημαγωγίας και του λαϊκισμού, άλλοτε με αλαζονεία και διάθεση στείρας επιβολής, επιβάλλοντας το «δίκιο» τους μέσω της συγκρουσιακής κουλτούρας, αρνούμενοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να κοιτάξουν στον καθρέφτη. Η μικροπολιτική τους αδηφαγία, η ιδιοτέλεια και η ματαιοδοξία έχει απολέσει κάθε χρήσιμη ιδιότητα ή προσόν τους.  Έχουν, λοιπόν, όλα τα χαρακτηριστικά και πληρούν τις προϋποθέσεις για να ονομαστούν «μνηστήρες του τόπου» (κατ' αντιστοιχία με τους μνηστήρες της Πηνελόπης), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον (καημένο μας τον) τόπο.

Το σύγχρονο πολιτειακό-πελατειακό οικοδόμημα έχει απολέσει και την ‘αίσθηση της ντροπής’. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σε άρθρο του ο καθηγητής φιλοσοφίας και συγγραφέας Χρήστος Γιανναράς: «Έχουμε ανάγκη ''τον έπαινο του δήμου και των σοφιστών'', δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς ''τα δύσκολα και ανεκτίμητα εύγε'', δεν είμαστε άνθρωποι χωρίς αυτά. Γι' αυτό και οι επαγγελματίες της πολιτικής θέλουν να ακούνε μόνο τους κόλακες, δεν αντέχουν τα όσα τους ντροπιάζουν. Προτιμάνε να χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα, και αυτή η προτίμηση είναι καθαρή αδιαντροπιά» (άρθρο «Αιδώς και δίκη», εφημερίδα «Καθημερινή», 4-9-2011).

Όλο αυτό, όμως, δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ… διότι αρχίζει να βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης... πανελλαδικώς… και οι ενεργοί πολίτες δεν πρέπει να το συγκρατήσουν, αλλά να το βοηθήσουν να πέσει (κατά τη ρήση του Νίτσε)... Η λύση θα δοθεί μέσω μιας ΚΟΙΝΗΣ ΣΤΑΣΗΣ απέναντι στο ΧΘΕΣ, που σε αυτή την περίπτωση ζει σε βάρος του ΑΥΡΙΟ. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια, ομάδες πολιτών παίρνουν την τύχη στα χέρια τους προς όφελος της κοινότητάς τους και ότι, αρκετές φορές, απλοί σύλλογοι και εθελοντές με πολύ λιγότερα μέσα (απ' ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες), καταφέρνουν πολλά περισσότερα… Πραγματικές λύσεις θα δοθούν μέσα από αλληλοσυνεργαζόμενα δίκτυα έντιμων, ελεύθερων, ενεργών και αποφασισμένων πολιτών από κάθε πόστο και μετερίζι, τα οποία δεν υιοθετούν αυτή την πολιτική του φόβου και του δόγματος, αλλά εκείνη της συμμετοχής και της δημιουργίας... Διότι τίποτα δεν είναι τυχαίο, ΟΛΑ είναι επιλογές. Και όλα είναι ΕΥΘΥΝΕΣ. Από εκεί και πέρα, οι συνειδητοποιημένοι πολίτες (οι λίγοι και καλοί) μπορούν και τόξο να κρατήσουν και να σημαδέψουν σωστά... για να προχωρήσουμε μπροστά.

Τα αναπάντητα ερωτήματα και η ...αλλότρια ζεύξη

ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΡΟΣΘΗΚΗ (9/9) στο άρθρο της 20ης Ιουλίου 

 

Η συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λέσβου: Για το  ίδιο θέμα των ανεμογεννητριών πραγματοποιήθηκε δημοτικό συμβούλιο την 7η Σεπτεμβρίου, όπου περιέργως και παρατύπως κλήθηκε να ενημερώσει το σώμα ΜΟΝΟ η εταιρεία, παρά το ότι υπάρχουν αρνητικές τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες και εισηγήσεις από ερευνητές και ακαδημαϊκούς, στις οποίες, μάλιστα, βασίστηκε η απόφαση της αρμόδιας επιτροπής στελεχών του ΠΕΧΩΠ (της Περιφέρειας Β. Αιγαίου) που ορίστηκε για την επένδυση, αλλά και η απόφαση του Δήμου Λήμνου. Κατά τη διάρκεια του συμβουλίου της Λέσβου ακούστηκαν πολλές ανακρίβειες, μισές αλήθειες και εισηγήσεις εκτός θέματος και πραγματικότητας από τη μεγαλύτερη μερίδα των ανενημέρωτων και ακατάρτιστων συμβούλων, ενώ από τον πρόεδρο του συμβουλίου ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΗΚΕ και μάλιστα με αγενή τρόπο η όποια αντίθετη --με την επιθυμητή τους-- τοποθέτηση, παρόλο που ζητήθηκε ευγενικά ο λόγος (από τον γράφοντα). Από σήμερα, πλέον, η ευθύνη της θετικής γνωμοδότησης ανήκει σε συγκεκριμένα άτομα που έκριναν ότι πρέπει να συνταχθούν πλήρως με τη μελέτη της εταιρείας.
 
Καθ’ όλη τη διάρκεια του συμβουλίου αποκρύφτηκαν πολλά... Όπως το ότι οι ενστάσεις δεν είναι φυσικά ως προς τις ΑΠΕ, αλλά: α) ως προς την τεράστια ΚΛΙΜΑΚΑ της συγκεκριμένης επένδυσης σε σχέση με αυτή του νησιού, β) την αλλαγή της αναπτυξιακής κατεύθυνσης του νησιού με ό,τι αυτό συνεπάγεται, γ) τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στον προσοδοφόρο οικοτουρισμό (τα στοιχεία είναι πάντα στη διάθεση του καθενός), δ) τις λίγες θέσεις εργασίας και ε) τα ανεπαρκή αντισταθμιστικά οφέλη που δίδονται από την εταιρεία (που δεν είναι αντισταθμιστικά, αλλά τα ελάχιστα που προβλέπονται βάσει του νόμου και δεν αποτελούν προϊόν διαπραγμάτευσης--παρόλα αυτά, οι σύμβουλοι της κοινωνίας μας τα έκριναν ικανοποιητικά...). Όπως αποκρύφτηκε ότι τα ομογενοποιημένα τοπία χωρών της Βορειοδυτικής Ευρώπης (για τα οποία υπήρξαν αυθαίρετες αναφορές από διαφόρους συμβούλους) που φιλοξενούν αιολικά πάρκα και απλώνονται σε τεράστιες εκτάσεις γης, πολλές φορές συνδέονται με μια και μόνο λειτουργία, και φυσικά ΔΕΝ μπορούν να συγκριθούν με τα δικά μας πολυ-λειτουργικά και πολυ-διάστατα νησιωτικά τοπία. Όπως και το ότι οι διακοπές ρεύματος της ΔΕΗ (το εργοστάσιο της οποίας θα συνεχίσει να λειτουργεί) γίνονται σε περιόδους καύσωνα το καλοκαίρι, όταν ο άνεμος δεν φυσάει έτσι ώστε να παραχθεί ρεύμα από τις ανεμογεννήτριες, ενώ σύστημα αποθήκευσης παραγόμενου ρεύματος δεν υπάρχει. Όπως και το ότι τα 100 χλμ δρόμοι πλάτους 5-10 μ που θα ...ισοπεδώσουν τα βουνά,  αλλάζοντας ριζικά τη μορφολογία της δυτικής Λέσβου και θα εξυπηρετούν μονάχα τις ανάγκες της επένδυσης και όχι των πολιτών. Όπως και ότι τα ετήσια οφέλη του οικοτουρισμού που αποτελεί μια σημαντική πηγή άμεσων εσόδων (είτε το θέλουν κάποιοι, είτε όχι), εμφανίζοντας μια μεγάλη δυναμική ανάπτυξης στο μέλλον, φαίνεται να απειλούνται/ ακυρώνονται από την εν λόγω επένδυση. Όπως και το ότι η ενημέρωση του κοινού δεν έγινε σωστά, καθότι δεν ήταν ολοκληρωμένη, όπως θα έπρεπε, ειδικά για μια τόσο μεγάλη επένδυση. Όπως και το ότι όλοι οι δημότες θα κληθούν να πληρώσουν μια διασύνδεση της οποίας η μελέτη δεν έχει κατατεθεί ακόμα και της οποίας το κόστος είναι πολύ μεγάλο. Όπως και το ότι οι επιστημονικές εκθέσεις, τοποθετήσεις και αξιολογήσεις (επιστημόνων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, αλλά και άλλων Πανεπιστημίων), όπως και οι γνωμοδοτήσεις πιστοποιημένων φορέων (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, ΤΕΕ Β. Αιγαίου, κ.α.), αλλά και άλλων Δημοτικών Συμβουλίων (βλ. Απόφαση Δήμου Λήμνου) συγκλίνουν, τεκμηριώνοντας πολλές ενστάσεις και επιφυλάξεις για τη συγκεκριμένη επένδυση. Όπως και πολλά άλλα… καθότι μέχρι την τελευταία στιγμή οι αρμόδιοι δεν επέτρεψαν τον ουσιαστικό αντίλογο και δεν έλαβαν υπόψη όσα θα έπρεπε να είχαν λάβει, εφόσον, βάσει του νόμου, υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Τάδε έφη Δημοτικό Συμβούλιο Λέσβου, του οποίου τον πολιτισμό, το όραμα και την πρακτική της "ανάπτυξης" σε όλους τους τομείς και τα επίπεδα, βιώνει η Λέσβος τα τελευταία πολλά χρόνια.

-------------------------------------
Το άρθρο της 20ης Ιουλίου


Την 12/7/20212 πραγματοποιήθηκε ενημερωτική σύσκεψη για το έργο «Αιγαία Ζεύξη» που διοργάνωσε η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου μαζί με το Δήμο Λέσβου και στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι διαφόρων φορέων και πλήθος κόσμου. Σε αυτή τη σύσκεψη, όπου δεν επιτράπηκαν τοποθετήσεις (σε αντίθεση με αυτή του Δήμου Λήμνου, όπου παρουσιάστηκε και άλλη μελέτη επιστημόνων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, βλ. http://www.dimokratis.gr/index.php?id=24981&view_option=subject) διατυπώθηκαν (από τον γράφοντα) τα παρακάτω ερωτήματα… κάποια από τα οποία είτε απαντήθηκαν μονολεκτικά (και σε κάθε περίπτωση ανεπαρκώς), είτε έμειναν αναπάντητα (στη συντριπτική τους πλειοψηφία).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ & ΤΗΣ ΡΑΕ:

1.   Έχει ληφθεί υπόψη το τοπίο όπως ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο και όπως ορίζεται από τη σύγχρονη επιστήμη και όχι μόνο ως οπτικό σχήμα; Αν ναι, ποιες είναι οι επιδράσεις/ επιπτώσεις της επένδυσης στο τοπίο (στις μορφές, λειτουργίες, αξίες και στις διάφορες διαστάσεις του); Παράλληλα, έχει ληφθεί υπόψη η περιβαλλοντική και πολιτισμική φέρουσα ικανότητα ή αλλιώς η ΚΛΙΜΑΚΑ του τόπου; Μπορεί η επένδυση να πραγματοποιηθεί σε μικρότερη κλίμακα;

2.      Στον υπολογισμό περί αντισταθμιστικών οφελών λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως η φυσική διακύμανση της έντασης του ανέμου, οι διακυμάνσεις της μηχανολογικής κατάστασης, η φυσική φθορά, τα ατυχήματα, οι βλάβες, οι διακοπές στην παροχή ενέργειας, κ.α., τα οποία θα σημάνουν μείωση των αντισταθμιστικών οφελών (ή καλύτερα μείωση των οφελών που προβλέπονται βάσει νόμου); Πρόκειται για μια σημαντική παράμετρο, την οποία, αν τη λάβατε υπόψη, πρέπει και να την ανακοινώσετε. Πέρα από τα όσα προβλέπονται βάσει του νόμου, ποια είναι τα αντισταθμιστκά που προσφέρετε στην κοινωνία; Πόσες οι θέσεις εργασίας που προσφέρετε σε άλλα αιολικά πάρκα;

3.    Έχει ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι από τις τόσες παρεμβάσεις και ανακατατάξεις στο χώρο τα φαινόμενα διάβρωσης θα πολλαπλασιαστούν, κάτι που θα οδηγήσει σε θάνατο της γης; Ποιες οι ενέργειές σας επ’ αυτού; Που θα γίνεται η εναπόθεση των μπαζών;

4.    Τι είδους μέριμνα θα υπάρξει για την προστασία των αρχαιολογικών θέσεων (φυσικής, πολιτισμικής και ιστορικής/ αρχαιολογικής σημασίας), οι οποίες είναι διάσπαρτες από λιθοσωρούς και εκτεταμένες ξερολιθιές, καθώς και για τα πολλά απολιθώματα;

5.    Είναι δυνατή η πλήρης απεξάρτηση από την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας; Με πόσες Α/Γ το νησί της Λέσβου και τα άλλα δύο νησιά μπορούν να θεωρηθούν ενεργειακά αυτοδύναμα; Ποιος θα κληθεί να πληρώσει τη διασύνδεση με την ηπειρωτική χώρα και ποιο υπολογίζεται να είναι το κόστος; Υπάρχει έτοιμη η μελέτη διασύνδεσης; Αν κάτι τέτοιο τεχνικά δεν επιτευχθεί, υπάρχει περίπτωση να ζητήσετε διασύνδεση με την Τουρκία; Και εν τέλει, κατά πόσο η αιολική ενέργεια μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα δεδομένου ότι υπάρχει ανοικτός επιστημονικός διάλογος λόγω της αυξημένης ανάγκης καύσης ορυκτών καύσιμων, όταν ο άνεμος δεν φυσάει;

6.    Λαμβάνοντας υπόψη τη σύγχρονη έννοια του τοπίου, όπως ορίζεται βάσει της διεθνούς επιστημονικής βιβλιογραφίας, πως είναι δυνατόν να υπάρχει πλήρης αποκατάσταση του τοπίου, όπως εσείς λέτε, μετά τη λήξη μιας τέτοιας επένδυσης σε ένα νησί;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ & ΔΗΜΟ ΛΕΣΒΟΥ:

1.    Γιατί για ένα τόσο μεγάλο έργο που θα έχει επιπτώσεις τόσο στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, όσο και στην καθημερινότητα του πολίτη, τόσο στην τοπική οικονομία, όσο και στο περιβάλλον, ΔΕΝ ζητήθηκαν οι απόψεις/ τοποθετήσεις/ προτάσεις ειδικών επιστημόνων (π.χ. διοργάνωση μιας ενημερωτικής ημερίδας από την Περιφέρεια Β. Αιγαίου);

2.    Ποιος μηχανισμός/ υπηρεσία μπορεί να ελέγχει καθημερινά το αν τηρούνται οι περιβαλλοντικοί και λοιποί όροι μιας τόσο μεγάλης επένδυσης;

3.    Έχει ληφθεί υπόψη ότι σύμφωνα με την άποψη των επιστημόνων η παρούσα αναπτυξιακή πρόταση αντιτίθεται στον αναπτυξιακό προσανατολισμό του νησιού που αφορά εναλλακτικές/ ειδικές μορφές τουρισμού και δραστηριότητες ήπιας μορφής που οικοδομείται εδώ και αρκετά χρόνια σε διάφορα επίπεδα; Γνωρίζετε τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρει στον τόπο μια τέτοια αλλαγή αναπτυξιακού προσανατολισμού;

4.    Εξετάσατε το αν η πρόσκαιρη τόνωση του κατασκευαστικού/ οικοδομικού κλάδου, τα έσοδα του δήμου και ορισμένων δημοτών μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ (τα οποία προβλέπει ο νόμος και συνεπώς δεν είναι πραγματικά αντισταθμιστικά ως προς το σύνολο της κοινωνίας, ούτε προϊόν διαπραγμάτευσης με την εταιρεία), όπως και οι μόνιμες θέσεις εργασίας μικρού σχετικά αριθμού, μπορούν πράγματι να αντισταθμίσουν την παραχώρηση του τοπίου μας ως κοινού μας αγαθού και το ενδεχόμενο πλήγμα σε περισσότερους κλάδους της τοπικής οικονομίας; Και αν ναι, με ποιο τρόπο το εξετάσατε;

5.    Με ποιους τρόπος διασφαλίσατε την πολύπλευρη και επαρκή ενημέρωση, τη συμμετοχή του κοινού σε τέτοιες καίριες αποφάσεις που αφορούν στην αξία και σημασία του τοπίου ως κοινού, συλλογικού αγαθού και πόρου τοπικής ανάπτυξης; Θεωρείται ότι γίνεται σωστά η δημόσια διαβούλευση γι’ αυτό το έργο που θα αλλάξει τη φυσιογνωμία και την αναπτυξιακή κατεύθυνση του τόπου μας;

6.    Δεδομένου του ότι ενδιαφέρεστε για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων από την κατανάλωση καυσίμων στην ατμόσφαιρα, ποιες είναι οι πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας που εφαρμόσατε τα προηγούμενα χρόνια;

7.    Ποιες είναι οι πολιτικές που εφαρμόσατε τα προηγούμενα χρόνια για τη (συνδυαστική) αξιοποίηση φιλικών προς το περιβάλλον μορφών ενέργειας, όπως η γεωθερμική, η ηλιακή, η υδροηλεκτρική και η βιομάζα;

8.    Με ποιους τρόπους ενημερωθήκατε εσείς για την παρούσα επένδυση (τόσο για τις θετικές όσο και για τις αρνητικές συνέπειές της στον άνθρωπο, στην οικονομία και στον τόπο) πέρα από την ενημέρωση που λάβατε από τον ίδιο τον επενδυτή;

Το παράδοξο στη Λέσβο σήμερα: παρότι έχουν τεκμηριωθεί πλείστες (ενδεχόμενες) αρνητικές επιδράσεις/ επιπτώσεις (περισσότερες από τις θετικές) αυτού του έργου στην τοπική οικονομία,  την κοινωνία, στο περιβάλλον, στο τοπίο και στο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό του τόπου, από πολλούς ειδικούς επιστήμονες και ακαδημαϊκούς*, αυτές αποσιωπούνται από τον τοπικό τύπο και από τους (περισσότερους) εκλεγμένους εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας, οι οποίοι δίχως να έχουν την απαραίτητη κατάρτιση/ τεχνογνωσία/ εμπειρογνωμοσύνη, προβάλλουν και αναλύουν μόνο τις θετικές επιπτώσεις της επένδυσης, όπως τις αναφέρει ο ξένος επενδυτής που ζητάει με αυτό τον τρόπο τη γη και το τοπίο μας. Στη Λήμνο και, εν μέρει, στη Χίο, η κατάσταση φαίνεται να είναι διαφορετική. Οπότε, ειδικά στο νησί μας, τίθεται ένα σοβαρό θέμα εμπιστοσύνης (ως προς όλους αυτούς που μέχρι σήμερα είχαν τον πρώτο λόγο για ό,τι συνέβαινε στον τόπο μας). Από κει και πέρα, ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του… και ας πράξει βάσει της συνείδησής του.

* Συγκεκριμένα από ορνιθολόγους, γεωγράφους, αγροτολόγους, εδαφολόγους, γεωλόγους, περιβαλλοντολόγους, ενεργειολόγους, κ.α., ενώ υπάρχουν δύο ολοκληρωμένες μελέτες/ εκθέσεις επιστημόνων του Πανεπιστημίου Αιγαίου (κατόπιν πρόσκλησης των Δήμων Χίου και Λήμνου), όπως και αρκετές δημοσιοποιημένες επιστημονικές τοποθετήσεις, καθώς και οι (βιντεοσκοπημένες) τοποθετήσεις, τα συμπεράσματα και οι προτάσεις μιας ημερίδας που πραγματοποιήθηκε στην Ερεσό της Λέσβου την 9/7/2012 στην οποία συμμετείχαν επιστήμονες σχετικών αντικειμένων.

- Η έκθεση επιστημόνων του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου: http://www.voreioaigaiosos.gr/wp-content/uploads/2012/05/terkenli.pdf

- Μια επιστημονική τοποθέτηση: http://tvxs.gr/news/periballon/biomixanika-aiolika-parka-sti-dytiki-lesbo-tis-elenis-mpriasoyli

- Η στρατηγική αξιολόγηση ανάπτυξης ανεμογεννητριών στη Λήμνο από επιστήμονες του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου: http://www.voreioaigaiosos.gr/wp-content/uploads/2012/07/Παν.Αιγαιου-Μελέτη-για-Λήμνο.pdf

- Η ανακοίνωση της ενημερωτικής ημερίδας των επιστημόνων περί επιπτώσεων του έργου: http://www.voreioaigaiosos.gr/west-lesvos-windturbines/ 

- Η πρόσφατη δήλωση μιας εξέχουσας προσωπικότητας (βλ. http://www.kala-nea.gr/archives/32411): http://www.voreioaigaiosos.gr/%ce%b1%ce%bd%ce%bf%ce%b9%cf%87%cf%84%ce%ae-%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bb%ce%ae-arne-srid-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b1-%cf%83%cf%87%ce%ad%ce%b4%ce%b9%ce%b1-%ce%b5%ce%b3%ce%ba%ce%b1/

Αρκετά ενδιαφέροντα επιστημονικά άρθρα και τοποθετήσεις μπορεί να βρει κάποιος αν κάνει μια έρευνα στο διαδίκτυο (π.χ. http://www.voreioaigaiosos.gr/).

Τα παραπάνω συγκλίνουν σε αρκετά τους συμπεράσματα και πρέπει να ληφθούν επαρκώς υπόψη από τους αρμοδίους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

Οι παρατηρητές πουλιών και το στρατηγικό μοντέλο ανάπτυξης του τόπου

"Μπορούν οι τοπικοί άρχοντες και η ελληνική κυβέρνηση να διακινδυνεύσουν σοβαρά μια σημαντική μείωση του οικολογικού τουρισμού κατά τη διάρκεια της τρέχουσας οικονομικής κρίσης; Είναι πρόθυμοι να αυξήσουν περαιτέρω την οικονομική εξαθλίωση των πολιτών τους από την επέκταση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης σε περιοχές όπως η Λέσβος, που έχει τη δυνατότητα να ξεπεράσει τη σημερινή κρίση; Γιατί να προκαλέσει το κλείσιμο ξενοδοχείων και ταβερνών και την αύξηση της ανεργίας στη «μικρή οικονομία» της Λέσβου;" (πηγή: http://www.lesvosbirding.com)

Αυτά μας λέει ο Steve Dudley, συγγραφέας του «Οδηγού παρατήρησης πουλιών της Λέσβου» και ιδιοκτήτης του Lesvosbirding.com, με αφορμή την επένδυση του ΡΟΚΑ και τη μαζική εγκατάσταση αιολικών πάρκων στις Δημοτικές Ενότητες Καλλονής και Ερεσού-Αντίσσης. Παράλληλα, ο κ. Dudley, ο οποίος ασκεί μεγάλη επιρροή σε δίκτυα παρατηρητών πουλιών, δηλώνει ότι:

«Οι παρατηρητές πουλιών είναι μια ισχυρή ομάδα. Αποτελούν σημαντικό έσοδο για την τοπική οικονομία της Λέσβου. Για πολλά θέρετρα και ιδίως για το σημαντικό θέρετρο παρατήρησης πουλιών στη Σκάλα Καλλονής, αποτελούν ένα ζωτικό κομμάτι της τοπικής οικονομίας με μέσο εβδομαδιαίο τοπικό όφελος περίπου 1.000 € ανά παρατηρητή πουλιών. Με περίπου 3.000 παρατηρητές πουλιών που επισκέπτονται το νησί κάθε χρόνο, σημαίνει ότι το συνολικό ετήσιο όφελος από τη διεθνή κοινότητα παρατηρητών πουλιών ανέρχεται στα 3.000.000 €. Το ποσό αυτό αυξάνεται αν συνυπολογίσουμε και εκείνους που ενδιαφέρονται για την ευρύτερη άγρια ζωή. Αυτό είναι σημαντικό, ειδικά αν σκεφτούμε ότι η δαπάνη αυτή είναι αφορά μόνο μία ή δύο περιοχές του νησιού. Τα ετήσια έσοδα από τον οικοτουρισμό (από όλες τις ομάδες επισκεπτών που αναζητούν την άγρια ζωή) είναι πιθανώς περισσότερα από την αποζημίωση που προσφέρει η εταιρεία εκμετάλλευσης του έργου (νομίζω ότι αυτό είναι περίπου 3.700.000€).»

Πράγματι, οι παρατηρητές πουλιών είναι ένα πολύ δυναμικό δίκτυο επισκεπτών που εμφανίζει μια ισχυρή συνοχή και …αν χρειαστεί, κάνει πράξη τα λόγια της. Ενδεικτικά, αξίζει να σημειωθεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων παρατηρητών πουλιών αρνείται να επισκεφτεί το νησί της Μάλτας λόγω του κυνηγιού των άγριων πουλιών, για το οποίο η ΕΕ και η κυβέρνηση της Μάλτας δεν λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα.

Από την άλλη, τα ανταποδοτικά οφέλη που προσφέρονται στον τοπικό πληθυσμό είναι οι 30 μόνιμες θέσεις εργασίας (που πιθανότατα να είναι και λιγότερες από 30, βάσει της ελληνικής εμπειρίας), το μηνιαίο όφελος των 10-15€ σε κάθε λογαριασμό της ΔΕΗ για δύο μόνο Δημοτικές Ενότητες της Λέσβου (ενώ όλοι οι δημότες θα κληθούν να πληρώσουν μια αμφιλεγόμενη διασύνδεση με την Ηπειρωτική Ελλάδα), μια πρόσκαιρη (3χρονη) τόνωση του κατασκευαστικού/ οικοδομικού κλάδου.

Παράλληλα, πρέπει να συνυπολογιστεί ότι τα έσοδα του οικοτουρισμού πηγαίνουν άμεσα στο δημότη, ενώ μεγάλο μέρος των αντισταθμιστικών της εταιρείας ΡΟΚΑΣ θα πηγαίνει έμμεσα στο δημότη, αφού θα αποδίδεται μέσω του Δήμου και του Κράτους (Πράσινου Ταμείου). Να σημειωθεί ότι ο κ. Dudley στους παραπάνω υπολογισμούς του δεν λαμβάνει υπόψη παράγοντες, όπως η φυσική διακύμανση της έντασης του ανέμου, οι διακυμάνσεις της μηχανολογικής κατάστασης, η φυσική φθορά, τα ατυχήματα, οι βλάβες, οι διακοπές στην παροχή ενέργειας, κ.α., καθώς οι Α/Γ δεν είναι δυνατόν να δουλεύουν πάντα με πλήρη απόδοση, γεγονός που θα σημάνει αρκετή μείωση των αντισταθμιστικών οφελών (που δεν είναι πραγματικά αντισταθμιστικά, αλλά τα προβλεπόμενα βάσει του νόμου και τα οποία δεν είναι ορθό να παρουσιάζονται με απόλυτους αριθμούς, αλλά μόνο με ποσοστά).

Ως προς το θέμα του εργοστασίου της ΔΕΗ, υπάρχει ανοικτός επιστημονικός διάλογος για το κατά πόσο η αιολική ενέργεια –αντικαθιστώντας κατά μέρος την ηλεκτρική– μειώνει σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, λόγω της αυξημένης ανάγκης καύσης ορυκτών καύσιμων, όταν ο άνεμος δεν φυσάει (π.χ. πρόσφατη έρευνα του Argonne National Laboratory, ΗΠΑ). Σε κάθε περίπτωση, πρακτικά δεν είναι ακόμα δυνατή η πλήρης απεξάρτηση από την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας με τη βοήθεια της αιολικής ενέργειας, καθώς η λειτουργία των ανεμογεννητριών προϋποθέτει λειτουργία θερμοηλεκτρικών σταθμών, οι οποίοι παρέχουν το φορτίο βάσης, γι’ αυτό και δεν είναι δυνατή η πλήρης αντικατάσταση της ανανεώσιμης με τη συμβατική ενέργεια. Οπότε, απ’ ότι φαίνεται, το εργοστάσιο της ΔΕΗ θα συνεχίσει να λειτουργεί. Συνεπώς, ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων από την κατανάλωση καυσίμων στην ατμόσφαιρα είναι –πέρα από τη χρήση άλλων ανανεώσιμων μορφών ενέργειας– η εξοικονόμηση ενέργειας και η αύξηση ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών, πράγμα που απαιτεί και την ανάλογη διαμόρφωση πολιτικής διαχείρισης ενέργειας, η οποία σήμερα δεν υπάρχει σε τοπικό επίπεδο.

Με άλλα λόγια, παραπάνω υποστηρίζεται ότι τα οικονομικά και κοινωνικά αντισταθμιστικά οφέλη που προσφέρονται από την εταιρεία ΡΟΚΑΣ μπορεί να είναι λιγότερα από τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά οφέλη του οικοτουρισμού (παρατήρηση πουλιών, τουρισμός φύσης & άγριας ζωής). Ο οικοτουρισμός φαίνεται ότι μπορεί να πληγεί σημαντικά από την επένδυση, λόγω των ενδεχομένων επιπτώσεων των αιολικών πάρκων στην πλούσια πανίδα και χλωρίδα του νησιού.  Αν, στα παραπάνω, προσμετρηθούν πιθανές αρνητικές επιδράσεις της επένδυσης ΡΟΚΑ σε άλλες ειδικές μορφές τουρισμού, όπως ο αγροτουρισμός, γεωτουρισμός, περιπατητικός τουρισμός, εκπαιδευτικός τουρισμός, κλπ (κίνδυνοι σε αρχαιολογικές θέσεις και σε διάσπαρτα απολιθώματα, πολλαπλασιασμός φαινομένων διάβρωσης, επίδραση στην ποιότητα των χαρακτηριστικών του τοπίου, επίδραση σε μονοπάτια, κλπ), όπως έχουν τονίσει αρκετοί επιστήμονες σχετικών αντικειμένων, τότε το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο… έχοντας επιπτώσεις στον τομέα της απασχόλησης, στην τοπική οικονομία και στα δημόσια έσοδα (π.χ. πρόσφατη έρευνα του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού της Σκωτίας). Το μέγεθος της επίδρασης της αιολικής βιομηχανίας, που μαρτυρά η χωρική της εξάπλωση (η οποία, για τη Λέσβο, συνεπάγεται και δυσκολία καθημερινού ελέγχου λειτουργίας της), δεν θα μπορούσε να συνυπάρξει αρμονικά με την τουριστική βιομηχανία που κατασκευάζει και διαχειρίζεται τοπία με το δικό της τρόπο. Οι απώλειες αυτές δεν θα είναι μόνο σε αριθμούς τουριστών, αλλά θα σημάνουν αδυναμία σχεδιασμού της μελλοντικής τουριστικής ανάπτυξης σε διαφόρους τομείς, όπως και (μερική) αδυναμία προώθησης/ αξιοποίησης της πρωτογενούς μας παραγωγής μέσω του τουρισμού. Γενικότερα, ο τουρισμός ωφελεί περισσότερους οικονομικούς κλάδους, απ' ότι η αιολική βιομηχανία, ενώ, σήμερα, υπάρχει ανάγκη προώθησης της τοπικής παραγωγής. 

Σήμερα, οι τοπικές μας κοινωνίες ρωτάνε συνεχώς «ποιο δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε για να επιβιώσουμε;». Με άλλα λόγια, ποιο είναι το στρατηγικό μοντέλο ανάπτυξης του τόπου; Για να επιτευχθεί, λοιπόν, η ολοκληρωμένη εφαρμογή ενός στρατηγικού μοντέλου ανάπτυξης του τόπου, απαιτείται, πρώτα απ' όλα, απ' όλους τους θεσμικούς και μη θεσμικούς φορείς, να συμφωνήσουν ως προς το περιεχόμενό του. Είμαστε έτοιμοι να συμφωνήσουμε σε ένα στρατηγικό μοντέλο ανάπτυξης και να προβούμε στις απαραίτητες συντονισμένες ενέργειες εφαρμογής του; Αν όχι, να δούμε ποιος δεν συμφωνεί και γιατί… Προς αυτή την κατεύθυνση, απαιτείται μεθοδική εργασία των διαφόρων φορέων και συνεργασία με επιστημονικούς φορείς, οργάνωση και συντονισμός ποικίλων δράσεων, καθώς και ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού (αντιλήψεις, νοοτροπίες, συμπεριφορές, ανάπτυξη κουλτούρας). Τα βασικά χαρακτηριστικά του αναπτυξιακού αυτού μοντέλου έχουν ήδη διαμορφωθεί από τις υπηρεσίες και τους φορείς σχεδιασμού και ανάπτυξης. Ποιοι είναι εκείνοι, άραγε, που θα πάρουν την ΕΥΘΥΝΗ να αλλάξουν/ ακυρώσουν (είτε με οριστική απόφαση, είτε με γνωμοδοτική) την αναπτυξιακή κατεύθυνση/ προσανατολισμό του νησιού, με ποια κριτήρια και με ποιο σχεδιασμό;

Ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης θα μπορούσε να δεχθεί μικρές μονάδες αιολικής ενέργειας στην κλίμακα του περιβάλλοντος χώρου, που θα χωροθετούνται ορθά και θα ενσωματώνονται αρμονικά στο τοπίο, σεβόμενες πλήρως τους φυσικούς και πολιτισμικούς πόρους των νησιών. Σε ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν συνδυαστικά για την παραγωγή ενέργειας η γεωθερμία, η ηλιακή ενέργεια, η υδροηλεκτρική και η βιομάζα, και να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη πολιτική διαχείρισης ενέργειας, που θα δώσει έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας. Ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης θα έδινε έμφαση στις σύγχρονες μεθόδους αγροτικής παραγωγής και στην αναβάθμιση της ποιότητας του αγροτικού προϊόντος (σε όλα τα στάδια παραγωγής και διάθεσής του στην αγορά), στις σύγχρονες μορφές αγροτικής οργάνωσης, καθώς και στην ορθή διαχείριση αποβλήτων. Ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης, όμως, προϋποθέτει ικανούς ανθρώπους σε επίπεδο σχεδιασμού και παρακολούθησής της εφαρμογής του.

Εν κατακλείδι, οι βασικές ενστάσεις δεν είναι ως προς την αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας με ανεμογεννήτριες, αλλά ως προς την τεράστια κλίμακα/ μέγεθος της συγκεκριμένης επένδυσης, η οποία δεν συνάδει με την κλίμακα του πολυδιάστατου και πολυλειτουργικού ελληνικού νησιωτικού τοπίου, σε αντίθεση με τα πολλές φορές μονοδιάστατα (παραγωγικά) και ομογενοποιημένα τοπία χωρών της Βορειοδυτικής Ευρώπης που απλώνονται σε τεράστιες εκτάσεις γης και πολλές φορές συνδέονται με μια λειτουργία. Η αναπτυξιακή κατεύθυνση/ προσανατολισμός του νησιού προς τις ειδικές/ εναλλακτικές μορφές τουρισμού και γενικότερα προς τις δραστηριότητες ήπιας μορφής που οικοδομείται εδώ και αρκετά χρόνια σε διάφορα επίπεδα δεν αφήνει περιθώρια για τέτοιου μεγέθους παρεμβάσεις στον πολιτισμικό και φυσικό του κεφάλαιο/ πόρο/ κληρονομιά. Ενστάσεις επίσης υπάρχουν ως προς τα αντισταθμιστικά οφέλη, τα οποία θα πρέπει να απευθύνονται στο σύνολο του πληθυσμού, να είναι ικανοποιητικώς ανταποδοτικά, αειφόρα και μακροπρόθεσμα. Τέλος, είναι αυτονόητο ότι η δημόσια διαβούλευση του έργου και η συμμετοχή του κοινού, προϋποθέτει πολύπλευρη και επαρκή ενημέρωση των πολιτών από την Πολιτεία.

Κλείνοντας αυτή την παρέμβαση, καλό θα ήταν να υπάρξει μια ειδική αναφορά στην έννοια του τοπίου, η οποία συζητείται τον τελευταίο καιρό. Τοπίο σημαίνει «μία περιοχή, όπως γίνεται αντιληπτή από ανθρώπους, της οποίας ο χαρακτήρας είναι το αποτέλεσμα της δράσης και αλληλεπίδρασης των φυσικών και/ ή ανθρώπινων παραγόντων» (Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο). Για μας τους γεωγράφους, το τοπίο είναι μια μονάδα ανάλυσης του χώρου μέσω της οποίας αποτυπώνεται, οριοθετείται, εκδηλώνεται και εκφράζεται η σχέση ανθρώπου και χώρου (συνεπώς οι προσεγγίσεις μας είναι πέραν του πλαισίου των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων). Σύμφωνα με τη διεθνώς καθορισμένη έννοια του, το τοπίο δεν είναι μόνο οπτικό σχήμα, καθώς μπορεί να γίνει αντιληπτό με όλες τις αισθήσεις μας, έχοντας πολλές διαστάσεις (υλικές και συμβολικές). Τα τοπία ως προϊόντα μακροχρόνιων σχέσεων και αλληλεπιδράσεων ανθρώπου-χώρου, αποτελούν εθνικό μας πλούτο και κοινό μας αγαθό που συνεπάγεται δικαιώματα και υποχρεώσεις για όλους μας. Κατά συνέπεια, τα τοπία μας χρήζουν προστασίας, ορθής διαχείρισης και κατάλληλου σχεδιασμού.

Θα ήταν, λοιπόν, χρήσιμο, σωστό και πρέπoν για τους αρμόδιους φορείς και τα κέντρα λήψης αποφάσεων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, εφόσον διακυβεύεται το δημόσιο συμφέρον, να διερευνήσουν προσεκτικά τα παραπάνω και να λάβουν επαρκώς υπόψη τις μελέτες και τα άρθρα των εξειδικευμένων επιστημόνων του Πανεπιστημίου Αιγαίου (κυρίως) που έχουν εκπονηθεί για το έργο «Αιγαία Ζεύξη», τα οποία συγκλίνουν σε αρκετά τους συμπεράσματα.

 

Δείτε επίσης ένα παρόμοιο άρθρο στην εφημερίδα "Δημοκράτης" της Λέσβου:

http://www.dimokratis.gr/index.php?id=25142&view_option=subject&year=11