Θερινό Ηλιοστάσιο

Ὁ μεγαλύτερος ἥλιος ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ
κι ἀπὸ τὴν ἄλλη τὸ νέο φεγγάρι
ἀπόμακρα στὴ μνήμη σὰν ἐκεῖνα τὰ στήθη.
Ἀνάμεσό τους χάσμα τῆς ἀστερωμένης νύχτας
κατακλυσμὸς τῆς ζωῆς.

[…]

Τὸ μεγάλο τριαντάφυλλο
ἤτανε πάντα ἐδῶ
στὸ πλευρό σου βαθιὰ μέσα στὸν ὕπνο
δικό σου καὶ ἄγνωστο.

[…]

Μιλοῦσες γιὰ πράγματα ποὺ δὲν τά ῾βλεπαν
κι αὐτοὶ γελοῦσαν.

[…]

Σὲ κοίταζα μ᾿ ὅλο τὸ φῶς καὶ τὸ σκοτάδι ποὺ ἔχω.

[…]

Λίγο ἀκόμη καὶ θὰ σταματήσει ὁ ἥλιος.
Τὰ ξωτικὰ τῆς αὐγῆς
φύσηξαν τὰ στεγνὰ κοχύλια·

[…]

Τώρα,
μὲ τὸ λιωμένο μολύβι τοῦ κλήδονα
τὸ λαμπύρισμα τοῦ καλοκαιρινοῦ πελάγου,
ἡ γύμνια ὁλόκληρής της ζωῆς·
καὶ τὸ πέρασμα καὶ τὸ σταμάτημα καὶ τὸ πλάγιασμα καὶ τὸ τίναγμα
τὰ χείλια τὸ χαϊδεμένο δέρας,
ὅλα γυρεύουν νὰ καοῦν.

[…]

Κι ἐκεῖνα ἀκόμη ποὺ δὲν πέρασαν
πρέπει νὰ καοῦν
τοῦτο τὸ μεσημέρι ποὺ καρφώθηκε ὁ ἥλιος
στὴν καρδιὰ τοῦ ἑκατόφυλλου ρόδου.

~ Αποσπάσματα από το «Θερινό Ηλιοστάσιο» του Γεωργίου Σεφέρη

“Flaming June”, Fredrick Lord Leighton

"Summer Solstice" - Of the Wand and the Moon

Σκέψεις περί Παιδείας...

Παιδεία δεν είναι η υιοθέτηση πολιτικών στερεοτύπων. Παιδεία δεν είναι το προϊόν της «πολιτικώς ορθής» σκέψης που αναμασά και ενίοτε επιβάλλει η κουλτούρα των ΜΜΕ τις 2-3 τελευταίες δεκαετίες διαμορφώνοντας, εν πολλοίς, τη ρητορική και τις πρακτικές του αγελαίου ανυποψίαστου όχλου.

Αναρωτηθείτε: κατά πόσο διαφέρουν οι «ελεύθερες» γνώμες μας; Είναι πραγματικά ελεύθερες και που έγκειται η διαφορετικότητα και η ιδιαιτερότητά τους;

Η θεμελιώδης αρχή της παιδείας είναι η σωστή ανατροφή (Πλάτων, Νόμοι). Η καλλιέργεια της αρετής είναι έργο παιδείας (Πλούταρχος, Ηθικά). Και όπως λέει ο Πλάτων στην Πολιτεία: «Μια μόνο μορφή της αρετής υπάρχει, άπειρες όμως της κακίας». Συνεπώς, η παιδεία δεν πρέπει να υπηρετεί δόγματα, αλλά την ελευθερία και τον πολιτισμό (βλ. το διαχρονικό ορισμό του). Να υπηρετεί την ολοκληρωμένη σκέψη. Να υπηρετεί το ωφέλιμο και όχι το ευχάριστο. Να υπηρετεί την εντιμότητα σε κάθε επίπεδο. Να πλάθει ευγενείς και γενναίες ψυχές και να αναμορφώνει τον πολίτη, τόσο στο πνεύμα όσο και στο σώμα. Να μην ρέπει προς το μέτριο, αλλά προς το άριστο και το υψηλό, ενισχύοντας τις αρετές της δικαιοσύνης και της σωφροσύνης, τις αξίες και τα ιδανικά, κάτι που απαιτεί (πνευματικό και σωματικό) κόπο και παραγωγή έργου. Ο μεγάλος ποιητής και διανοητής Charles Baudelaire εναντιώνεται στη ρήση του Sir Marc Girardin: «Ας είμαστε μέτριοι!» η οποία «εμπεριέχει τεράστιο μίσος ενάντια στο έξοχο». Και ο Νίτσε, στο Λυκόφως των Ειδώλων, συμπληρώνει: «Για τον μέτριο, το να είσαι μέτριος είναι ευτυχία».

Εν αντιθέσει, τα διαφόρου τύπου σύγχρονα δόγματα (πολιτικά, θρησκευτικά, κλπ), που υπηρετούν διαφόρων ειδών συμφέροντα, για να μπορέσουν να επιβιώσουν και να συνεχίσουν το έργο τους, οφείλουν να προάγουν τη μετριότητα και να αντλούν όσο περισσότερη «πελατεία» γίνεται. Στην προσπάθειά τους να ερμηνεύσουν τον κόσμο, τοποθετούν αντιλήψεις και συμπεριφορές σε «κουτάκια» (ταμπέλες) και επαφίενται στο συναίσθημα, φωνασκώντας (με διάφορους έντεχνους ή άτεχνους τρόπους) ως σύγχρονοι "ιεροεξεταστές" ή και "ιεραπόστολοι", μη διστάζοντας να προβοκάρουν τους «άλλους» (ιθαγενείς;), να καλλιεργήσουν φόβο και να διαστρεβλώνουν νοήματα. Προκρούστεια λογική – Προκρούστεια πρακτική… Στις μέρες μας, όπου η μετριότητα και η Προκρούστεια κλίνη κυριαρχούν, φαντάζει επιβεβλημένη μια επάνοδος του Θησέα.

Ο ληστής Προκρούστης προσκαλούσε τα θύματά του να ξαπλώσουν σ' ένα σιδερένιο κρεβάτι (τη λεγόμενη Προκρούστεια κλίνη) κόβοντας το τμήμα του σώματός τους που περίσσευε από αυτό (αν το θύμα ήταν ψηλότερο) ή τραβώντας τα άκρα τους για να φτάσουν στο μήκος του (αν το θύμα ήταν κοντύτερο). Όπως φαίνεται και στο ερυθρόμορφο αγγείο, ο Θησέας τιμώρησε τον Προκρούστη για την αιματηρή του δράση, τοποθετώντας τον στο ίδιο του το κρεβάτι.

Στο συναίσθημα και στα στερεότυπα (βλ. ορισμό τους) καταφεύγουν όσοι θέλουν να πετύχουν τους σκοπούς τους, αλλά δεν μπορούν να το κάνουν μέσω του ορθολογισμού, της ολοκληρωμένης κριτικής σκέψης και, πολλές φορές, μέσω της ηθικής, της αρετής και της αξιοσύνης. Δηλαδή, δεν μπορούν, κατ' ουσίαν, να αντιμετωπίσουν το «εμπόδιο» της παιδείας (άσχετα αν αναφέρονται σε αυτή και την επικαλούνται για ωφελιμιστικούς λόγους). Έτσι, προσφεύγουν στην εμπορία συναισθήματος και τη δημιουργία ή αναπαραγωγή και διάδοση στερεοτύπων (κατ' επιλογή). Και, συχνά, λόγω της επίμονης και υπερβατικής αυτής τους προσπάθειας, ξεγελασμένα ίσως από την ρητορεία, την πολυμάθεια (που δεν αποτελεί γνώση από μόνη της) και τη δημαγωγία, πείθονται τα πλήθη --ειδικά όταν πρόκειται για λαούς που λειτουργούν περισσότερο με το συναίσθημα, όπως ο δικός μας-- και χάνεται το μέτρο… Έτσι τοποθετούνται οι βάσεις υποθήκευσης του συλλογικού μέλλοντος.

Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, αρκετοί καλοθελητές (είτε συνειδητά, είτε όχι), στολισμένοι με όμορφο περιτύλιγμα (π.χ. κάποιες ορθές και τεκμηριωμένες θέσεις, «γραβάτα» επικοινωνιακής τακτικής), ορμώμενοι από το γενικότερο έλλειμμα παιδείας, ορισμένες φορές «διυλίζουν τον κώνωπα και καταπίνουν τη κάμηλο», βλέποντας κοντόφθαλμα, (υπερ)εστιάζοντας επιλεκτικά και κρίνοντας μεροληπτικά, αναλύοντας μονομερώς πράγματα και καταστάσεις που πολλές φορές δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν, ούτε να κατανοήσουν, ούτε να αναζητήσoυν παραπέρα, διότι πρωτίστως δεν τους απασχολεί να το κάνουν (έχοντας προ πολλού διαμορφώσει έναν υπεφίαλο "market-oriented" ή "media-oriented" δογματισμό... που ενίοτε βαφτίζουν και «προοδευτισμό»). Χαρακτηριστικό το ότι συνήθως ενοχλούνται από την έκφραση μιας «άλλης άποψης» (άσχετα αν εκφράζει μειονότητες ή πλειονότητες πολιτών), την οποία άμεσα προσπαθούν να «δαιμονοποιήσουν» ή και να αποκλείσουν. Συνήθεια χρόνων πολλών... Μπορούμε να αναγνωρίσουμε πολλά τέτοια παραδείγματα στην καθημερινότητά μας (βλ. κομματικοί πάτρωνες και λαλίστατοι πολιτικολόγοι, ανίκανοι πολιτικοί, αργόσχολοι συνδικαλιστές, εθελοντές βιτρίνας, ιδεοληπτικοί πολίτες, συγκεκριμένοι ειδησεογραφικοί ιστότοποι, συγκεκριμένες εφημερίδες, κ.α.) και σε αρκετές περιπτώσεις να αποτιμήσουμε τη συνέργια-συνεργασία τους.

Όμως, η ανθρώπινη «πραγματικότητα» ως αποτέλεσμα αμφίδρομων σχέσεων και αλληλεπιδράσεων που μεταβάλλονται στο χώρο και στο χρόνο είναι σύνθετη και πολύπλοκη, γι' αυτό και δεν μπορεί να ερμηνευτεί βάσει κάποιου δόγματος. Το ίδιο και ο ανθρώπινος νους… Κατά συνέπεια, ο ρόλος της παιδείας είναι πρωτεύουσας σημασίας. Το συμπέρασμα αυτό παρόλο που είναι ευρέως αναγνωρισμένο και αποδεκτό, δεν βρίσκει την εφαρμογή του στην πράξη. Εξ ου και η ρήση του μεγάλου Σολωμού: «Δυστυχισμένε μου λαέ καλά και αγαπημένε. Πάντα ευκολόπιστε και πάντα προδομένε». Όπως λέει και ο Αριστοτέλης στα Μεταφυσικά του, η γνώση της αλήθειας προϋποθέτει γνώση της αιτίας, οπότε απαιτείται και σωστός απολογισμός της πρότερης κατάστασης (βλ. την Προκρούστεια κλίνη στην περίπτωσή μας). Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι, σύμφωνα με νόμο της φυσικής, η δράση φέρνει αντίδραση. Αλήθεια, πόσοι πραγματικά μπορούν να διαβάσουν πίσω απ’ τις γραμμές;

Φύλακες (κατά Πλάτωνα), γρηγορείτε, οι καιροί είναι δύσκολοι… και το πρόσωπο της αλήθειας, που (αχνο)φαίνεται λόγω της αποσύνθεσης και της μετάβασης από την εποχή της διαφθοράς και της στασιμότητας, της παρατεταμένης και πλαστής ευμάρειας, σε μια άλλη εποχή, φαντάζει όλο και πιο σκληρό…ενάντι στην πολυπρόσωπη Λερναία Ύδρα και στον κακό μας εαυτό.

Δείτε: "Η έννοια της παιδείας στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη ως προς τη συγκρότηση ανεπτυγμένης κοινωνίας" της Δρ. Αναστασίας Τσώνη

~ http://www.filosofia.gr/item.php?id=702

Πρωτομαγιά

Η Πρωτομαγιά του Οδυσσέα Ελύτη

(από το "Ημερολόγιο ενός αθέατου Απρίλη", 1984)

"Πιάνω την άνοιξη με προσοχή και την ανοίγω:

Με χτυπάει μια ζέστη αραχνοΰφαντη
ένα μπλε που μυρίζει ανάσα πεταλούδας
οι αστερισμοί της μαργαρίτας όλοι αλλά
και μαζί πολλά σερνόμενα ή πετούμενα
ζουζούνια, φίδια, σαύρες, κάμπιες και άλλα
τέρατα παρδαλά με κεραίες συρμάτινες
λέπια χρυσά λαμέ και πούλιες κόκκινες

Θα ‘λεγες, έτοιμα όλα τους να παν
στο χορό των μεταμφιεσμένων του Άδη."

Η μελοποίηση της Αγγελικής Ιωαννάτου με την Κατερίνα Φωτεινάκη: 

http://www.youtube.com/watch?v=dL3p8PDg2lk&feature=player_detailpage
 

 ...και ο Mάης του Γιάννη Τσαρούχη
 

Ας μιλήσουμε για Ανάπτυξη...

Τις προάλλες δημοσιεύτηκε μια είδηση που αφορούσε τη Δημόσια Διαβούλευση του Στρατηγικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Την επόμενη μέρα κάλεσα στα τηλέφωνα που αναγράφονταν στο δημοσίευμα για να μάθω περισσότερες πληροφορίες και ανακάλυψα ότι η προθεσμία συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία έχει προ πολλού παρέλθει (η προθεσμία ήταν έως τις 9 Ιανουαρίου 2013), καθώς η πρώτη δημοσιοποίηση έγινε γύρω στις 20 Δεκεμβρίου 2012. Δεν γνωρίζω με ποιους τρόπους έγινε η δημοσιοποίηση αυτού του τόσο σημαντικού θέματος (βλ. άρθρο 186 του "Καλλικράτη") και αν ήταν αντίστοιχη με αυτή άλλων θεμάτων που κατά καιρούς δίνονται στη δημοσιότητα. Δεν γνωρίζω αν δόθηκε αρκετός χρόνος για διαβούλευση (καθώς φαίνεται ότι δόθηκαν μόλις 20 μέρες και μάλιστα σε περίοδο εορτών) και, γενικώς, αν δόθηκε η αρμόζουσα βαρύτητα στη συμμετοχή του κοινού, των φορέων, κλπ., στην κατάλληλη ενημέρωση που θα οδηγούσε σε έκφραση ολοκληρωμένης τους άποψης (μέσω των διαθέσιμων ερωτηματολογίων).

Διάβασα την παρουσίαση του Στρατηγικού Σχεδίου της Περιφέρειάς μας (πατήστε στην επιλογή "Στρατηγικός Σχεδιασμός" που βρίσκεται στο σύνδεσμο: http://www.pvaigaiou.gov.gr/web/guest/publicity) και, μεταξύ άλλων, παρατηρώ τα εξής:

α)  Είναι γνωστό ότι από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχουν εκπονηθεί εκατοντάδες ΕΡΓΑΣΙΕΣ που αφορούν τα νησιά μας (από καθηγητές, ερευνητές, φοιτητές), οι οποίες έχουν βασιστεί σε επιτόπια έρευνα και αρκετές από αυτές έχουν δημοσιευτεί σε ΔΙΕΘΝΗ έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και βιβλία (π.χ. κάποιες έρευνες είναι άμεσα διαθέσιμες στο διαδίκτυο, π.χ. Εργαστήριο Τοπικής & Νησιωτικής Ανάπτυξης - http://www.aegean.gr/lid/Default.htm). Σε κάθε εργασία υπάρχουν συγκεκριμένα αποτελέσματα και προτείνονται συγκεκριμένες λύσεις. Παρόλα αυτά στο κείμενο του Στρατηγικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ βιβλιογραφική αναφορά σε αυτές (με ό,τι αυτό σημαίνει…). Έτσι ο μοναδικός αυτός πλούτος που διαθέτουμε, παραδόξως παραμένει αναξιοποίητος.

β) Η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε στο εν λόγω Στρατηγικό Σχέδιο είναι αυτή που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο κάθε τεχνοκράτης γραφείου που αναπαράγει αποτελέσματα και όχι ο ερευνητής πεδίου που διεξάγει επιτόπια έρευνα… Και για το συγκεκριμένο έργο απαιτείται το δεύτερο. Όπως και σε αρκετές περιπτώσεις, απαιτούνται ορισμένες πιο συγκεκριμένες/ εστιασμένες αναφορές σε προβλήματα/ ανάγκες, δυνατότητες, περιορισμούς και ευκαιρίες (αυτές προκύπτουν από τις παραπάνω εργασίες του Πανεπιστημίου Αιγαίου).

γ) Παρόλο που η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου έχει καταρτισμένο και αξιόλογο επιστημονικό προσωπικό (και μια ολόκληρη Διεύθυνση Σχεδιασμού & Ανάπτυξης), παρόλο που υπάρχει εδώ το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για πιο εξειδικευμένα θέματα (με το οποίο η Περιφέρεια έχει υπογράψει πρωτόκολλο «Συναντίληψης και Συνεργασίας»), ο Στρατηγικός Σχεδιασμός έχει εκπονηθεί από ΙΔΙΩΤΙΚΟ γραφείο μελετητών της Κρήτης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται (ποιότητα, κόστος, κλπ), σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία για τον Έλληνα φορολογούμενο και για την ανάπτυξη στην  πατρίδα μας.

δ) Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός πρέπει να εκπονείται κάθε 5 χρόνια από τα αρμόδια όργανα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση φαίνεται ότι εκπονήθηκε ΕΚΠΡΟΘΕΣΜΑ, μετά από 3,5 χρόνια… Οπότε μένει μόλις 1,5 χρόνος για την εφαρμογή(;) του…

Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός είναι το «Α» και το «Ω» σε κάθε ευνομούμενη και πολιτισμένη κοινωνία που θέλει να έχει μέλλον και τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας έχουν χρέος και καθήκον να τον εκτελούν με τον ορθό τρόπο. Πρέπει λοιπόν να μάθουμε να αξιοποιούμε τους δικούς μας πόρους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για να επιτύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα (που θέλω να πιστεύω ότι πραγματικά είναι η ανάπτυξη και όχι η διαιώνιση της μεταπολιτευτικής πρακτικής).

Σκοπός του Σχεδιασμού αυτού δεν (πρέπει να) είναι απλά η ύπαρξή του σε κάποιο συρτάρι της Περιφέρειας… αλλά η εφαρμογή του, ειδικά σε αυτή τη δύσκολη οικονομική και κοινωνική συγκυρία. Ο κάθε αντιπεριφερειάρχης και κατ’ επέκταση ο κάθε αντιδήμαρχος πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένη μεθοδολογία για την επίτευξη των επί μέρους στόχων. Αυτό σημαίνει καταμερισμό αρμοδιοτήτων και έλεγχο απόδοσης/ αποτελεσμάτων ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Θεωρώ ότι κάθε χρόνο, ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης και ο αρμόδιος αντιδήμαρχος, θα πρέπει να δημοσιοποιούν τα αναλυτικά πεπραγμένα τους (που θα αφορούν τον τομέα τους) στο ευρύτερο κοινό, βάσει του στρατηγικού σχεδιασμού (και όχι βάσει γενικόλογων και αφηρημένων τηλεοπτικών εξαγγελιών και προσωπικών τοποθετήσεων). Απαιτείται βούληση, οργάνωση και συντονισμός.

Την επόμενη φορά λοιπόν, θα πρέπει οι υπεύθυνοι της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και τα στελέχη της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Ανάπτυξης να λάβουν εγκαίρως υπόψη τα παραπάνω και να προγραμματίσουν τις ενέργειές τους από τώρα για τον επόμενο Σχεδιασμό που πρέπει να κατατεθεί σε ενάμιση χρόνο περίπου (τέλος του 2014). Στη συνέχεια, οι αιρετοί θα πρέπει εξ' αρχής να οργανώσουν τους τρόπους/ μεθόδους επίτευξης των παραπάνω στόχων με τη βοήθεια των (πιο) κατάλληλων επιστημονικών συμβούλων.

"Fauna in La Mancha", Vladimir Kush

Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν γίνονταν κάτι τέτοιο… αλλά από αύριο κάτι πρέπει να αλλάξει...

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι ο σκελετός του κατατιθέμενου Σχεδίου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου βασίζεται σε ανάπτυξη ήπιας μορφής, προβλέποντας συνδυαστική αξιοποίηση των δυνατοτήτων και ευκαιριών της γεωργίας-κτηνοτροφίας, βιοτεχνίας, ενέργειας και τουρισμού και όχι στην μεγάλης κλίμακας βιομηχανική ανάπτυξη (π.χ. μαζική εγκατάσταση αιολικών πάρκων) που λάνσαρε η πλειοψηφία των περιφερειακών συμβούλων. Με άλλα λόγια, η λογική του υπάρχοντος σχεδιασμού δεν συνάδει με τις θέσεις και τις (αυθαίρετες;) αποφάσεις των αιρετών συμβούλων της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, οι οποίες θα πρέπει να εναρμονιστούν με αυτές των επιστημόνων.

Επένδυση μαζικής εγκατάστασης ανεμογεννητριών: τα παράδοξα της αυτοδιοίκησης και μια έρευνα κοινής γνώμης

Το Περιφερειακό Συμβούλιο και η στάση της Αυτοδιοίκησης

Για την επένδυση μαζικής εγκατάστασης ανεμογεννητριών στη Δυτική Λέσβο, τη Χίο και Λήμνο (επένδυση ΡΟΚΑ-Iberdrola) υπάρχουν αρνητικές τεκμηριωμένες εισηγήσεις από τις εξής αρμόδιες υπηρεσίες και επιστημονικούς φορείς: Επιτροπή ΠΕΧΩΠ Λέσβου, Τμήματα Γεωγραφίας & Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου (επιστήμονες του Πανεπιστημίου Αιγαίου έχουν εκπονήσει δύο ολοκληρωμένες μελέτες για το έργο), Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Διεύθυνση Δασών Λέσβου, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους, Αρχαιολογική Υπηρεσία, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας - Β. Αιγαίου. Τις εισηγήσεις αυτές μπορείτε να τις δείτε εδώ:
http://www.pvaigaiou.gov.gr/web/guest/publicity/windfarms.

Πριν λίγο καιρό, στις 30 Οκτωβρίου 2012, το Περιφερειακό Συμβούλιο συνεδρίασε με πρώτο θέμα: Γνωμοδότηση επί Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του Έργου: «Αιολικό Σύστημα Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ), συνολικής Ισχύος 706ΜW, στις νήσους Λήμνο, Λέσβο και Χίο και Ηλεκτρική Διασύνδεση τους στο Ηπειρωτικό Σύστημα». 25 Περιφερειακοί Σύμβουλοι γνωμοδότησαν θετικά και μόλις 6 ήταν αυτοί που γνωμοδότησαν αρνητικά, ενώ υπήρχαν και 10 απόντες. Στη συνεδρίαση αυτή συνέβησαν τρία παράδοξα.

1^ο Παράδοξο: Για τη γνωμοδότηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου με απόφαση του ίδιου του Περιφερειάρχη (υπ' αριθμ. 5368/17-05-2012) συγκροτήθηκε μια επιτροπή 6 ατόμων (με την ονομασία Eπιτροπή ΠΕΧΩΠ) αποτελούμενη από διάφορους επιστήμονες σχετικών αντικειμένων, οι οποίοι προέρχονταν από υπηρεσίες της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Η επιτροπή αυτή, αφού εξέτασε και τους 11 τόμους της μελέτης, γνωμοδότησε ΟΜΟΦΩΝΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ για την επένδυση και η απόφασή της έχει αναρτηθεί στον παραπάνω σύνδεσμο. Η Περιφέρεια αγνόησε την απόφαση της επιτροπής (που όρισε η ίδια) και περιέργως ΔΕΝ κάλεσε κανένα από τα μέλη της επιτροπής για να εισηγηθούν στο συμβούλιο (διότι η εισήγησή τους θα ήταν αρνητική), παρά κάλεσε έναν χημικό (δηλαδή επιστήμονα με μη σχετικό –για την περίπτωση-- αντικείμενο), ο οποίος ταυτοχρόνως είναι και δημοτικός σύμβουλος (έχοντας λάβει πολιτική θέση υπέρ της συγκεκριμένης επένδυσης) για να εισηγηθεί …θετικά, κάτι που έκανε, αναφερόμενος, όμως, σε αρκετές «ελλείψεις» της ΜΠΕ και με επιφυλάξεις, οι οποίες για πολλούς ειδικούς αποτελούν λόγους αρνητικής γνωμοδότησης...

2^ο Παράδοξο: Ως προς το θέμα της διασύνδεσης, το διάστημα των αυτοδιοικητικών συνεδριάσεων και αποφάσεων δεν είχε κατατεθεί καμία ολοκληρωμένη μελέτη διασύνδεσης (για να μπορεί να υπάρξει αποτίμησή της και, κατ' επέκταση, θετική γνωμοδότηση), κάτι που αναφέρθηκε ως μείζον θέμα και πρόβλημα σε ΟΛΕΣ τις γνωμοδοτήσεις των υπηρεσιών του Βορείου Αιγαίου. Παρά ταύτα, ο εισηγητής (που, επαναλαμβάνω, περιέργως αντικατέστησε τον εισηγητή της αρμόδιας Επιτροπής ΠΕΧΩΠ μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασής της) προχώρησε σε ...θετική γνωμοδότηση για κάτι που δεν είχε κατατεθεί(!) και η πλειοψηφία των συμβούλων, στη συνέχεια, απροβλημάτιστη από το γεγονός αυτό, ενέκρινε και υποστήριξε τη θετική αυτή γνωμοδότηση με μακρόσυρτες γενικόλογες τοποθετήσεις.

3^ο Παράδοξο: Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (με το οποίο η Περιφέρεια Β. Αιγαίου έχει υπογράψει το «Πρωτόκολλο Συναντίληψης και Συνεργασίας») ή έστω κάποιος από τους πολλούς εμπλεκόμενους φορείς που έχουν εκφράσει τις ενστάσεις τους ως προς την επένδυση (η οποία είναι ζήτημα της καθ' ύλη αρμοδιότητάς τους)  γνωμοδοτώντας αρνητικά, ΔΕΝ κλήθηκαν στη συνάντηση για να κάνουν τον επιστημονικό αντίλογο, ή καλύτερα, για να εκφέρουν τον απαραίτητο επιστημονικό λόγο. Έτσι ο λόγος ήταν μόνο πολιτικός. Ένας πολιτικός διάλογος για μια Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων… δηλαδή για ένα επιστημονικό θέμα! 

Τα παραπάνω γεγονότα δεν φαίνεται να προβλημάτισαν κανέναν από τους 25 συμβούλους που εκπροσωπούν τους πολίτες και που ψήφισαν θετικά. Προβλημάτισαν όμως αρκετούς πολίτες...

Περισσότερα για τους χειρισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης γύρω από το θέμα:
http://lesvos-activism.blogspot.gr/2012/07/blog-post_20.html

Ένα κατατοπιστικό φυλλάδιο πρωτοβουλίας πολιτών: http://www.voreioaigaiosos.gr/wp-content/uploads/2013/02/eresos1.pdf

Άποψη τοπίου της Δυτικής Λέσβου

Τα αποτελέσματα μιας σχετικής έρευνας κοινής γνώμης

Το Νοέμβριο 2012 διεξήχθη από εκπαιδευτικούς του ΕΠΑΛ Καλλονής μια έρευνα γνώμης για την εν λόγω επένδυση στην οποία έλαβαν μέρος 256 άτομα και μόλις δημοσιοποιήθηκαν τα αποτελέσματά της. Από την έρευνα (που αποτελεί μια αξιόλογη πρωτοβουλία), στην οποία αποτυπώνονται τάσεις της τοπικής κοινωνίας, προκύπτουν τα εξής:

Η πλειονότητα των συμμετεχόντων αναγνωρίζει την αξία των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και ότι η προκείμενη επένδυση πρέπει να υλοποιηθεί με σεβασμό στο περιβάλλον, αλλά πιστεύει ότι ΔΕΝ υπάρχουν περιβαλλοντικά οφέλη για το νησί από αυτή, αν και θεωρεί πως θα υπάρχουν τέτοια οφέλη για τον πλανήτη.

Η πλειονότητα των συμμετεχόντων πιστεύει, πάνω απ’ όλα, ότι θα υπάρχει κακοποίηση τοπίου, ότι τα ανταποδοτικά είναι μικρά και ότι η ενεργειακή σύνδεση ενός ολόκληρου νησιού θα εξαρτάται από τη βούληση μιας ιδιωτικής εταιρείας με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Επίσης, πιστεύει ότι από την επένδυση θα κινδυνεύσουν τα μεταναστευτικά και ενδημικά πτηνά και ο φυσικός πλούτος (Απολιθωμένο Δάσος, περιοχές Natura), ότι θα δημιουργηθούν προβλήματα στους κτηνοτρόφους, ότι θα δημιουργηθεί ενοχλητικός θόρυβος από τη λειτουργία των ανεμογεννητριών και ότι θα πληγεί ο τουρισμός. Οι συμμετέχοντες εκτιμάνε ότι θα δημιουργηθούν προσωρινές θέσεις εργασίας, αλλά δεν θα είναι μόνιμες. [Ωστόσο, νομίζω, δεν προβλέφθηκε η μέτρηση της γνώμης του αν οι συμμετέχοντες θεωρούν τις θέσεις εργασίας λίγες ή πολλές και το αν θεωρούν ότι η επένδυση θα οδηγήσει στην κατάργηση άλλων εποχιακών θέσεων εργασίας...]. Οι περισσότεροι διαφωνούν για το ότι θα υπάρξει οικονομική ανάπτυξη στο νησί, διαφωνούν για το ότι θα υπάρξει μείωση των λογαριασμών της ΔΕΗ, όπως και για το ότι θα είμαστε ενεργειακά ανεξάρτητοι.

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσαν ότι παρόλο που εκείνοι ήταν ενημερωμένοι για το έργο, η διαβούλευση δεν ήταν (καθόλου) καλά οργανωμένη και ότι οι αποφάσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης στο θέμα αυτό δεν τους εκφράζουν καθόλου. Επίσης δήλωσαν ότι η εταιρεία δεν έκανε την κατάλληλη προετοιμασία για την εγκατάσταση του έργου. Έτσι ένα σημαντικό ποσοστό τους πιστεύει ότι το έργο αυτό δεν πρέπει καθόλου να υλοποιηθεί… Εν γένει, όπως προκύπτει από αυτή την έρευνα, η κοινή γνώμη είναι ΚΑΤΑ της επένδυσης ΡΟΚΑ-Iberdrola.

Να σημειωθεί ότι στα μειονεκτήματα της επένδυσης όπως παρουσιάστηκαν στο ερωτηματολόγιο (όπου παρουσιάστηκαν τόσο τα μειονεκτήματα όσο και τα πλεονεκτήματα, όπως προκύπτουν από μελέτες και εισηγήσεις), θεωρώ ότι θα μπορούσε να είχε συμπεριληφθεί ξεχωριστά η γνώμη του κοινού για την επίδραση της επένδυσης στο Απολιθωμένο Δάσος και στα απολιθώματα (γεωλογικός πλούτος περιοχής), για την επίδρασή της στις θέσεις εργασίας στον κλάδο των υπηρεσιών εστίασης και αναψυχής, την επίδρασή της στα φαινόμενα διάβρωσης, την επίδρασή της σε αρχαιολογικές θέσεις, την (έλλειψη πρόβλεψης για) αποκατάσταση τοπίου, την επίδρασή της σε άλλες προοπτικές ανάπτυξης, την επίδρασή της σε γη υψηλής παραγωγικότητας, όπως αυτά έχουν επισημανθεί από μελέτες επιστημόνων και εισηγήσεις των αρμοδίων φορέων. Στην περίπτωση αυτή εκτιμώ ότι τα αποτελέσματα θα ήταν ακόμα πιο δυσμενή για την επένδυση…

Ολόκληρη η έρευνα όπως δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο:
http://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/perivallon/ereyna-epal-kallonis-gia-tis-anemogenitries-72-pisteyei-pos-tha

Ανακεφαλαιώνοντας, για τους συμμετέχοντες της εν λόγω έρευνας, όπως και για αρκετούς συλλόγους, σωματεία και άλλες συλλογικότητες του τόπου που έχουν καταθέσει σχετικά υπομνήματα, οι αρνητικές επιπτώσεις μιας τέτοιας επένδυσης θα είναι πολύ περισσότερες από τις θετικές και θα αποβούν σε βάρος του τοπίου, της ζωής και της ανάπτυξης του τόπου. Στην ίδια άποψη-πόρισμα καταλήγουν τόσο οι αρμόδιες υπηρεσίες όσο και οι επιστημονικοί φορείς, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, αλλά και ο Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Οι μόνοι που φαίνεται να συμφωνούν με το να γίνει αυτό το έργο είναι φυσικά η εταιρεία που το έχει αναλάβει και συγκεκριμένα πρόσωπα/ νοοτροπίες της τοπικής αυτοδιοίκησης (πλην Δήμου Λήμνου). Τα συμπεράσματα δικά σας…

Προτεινόμενες λύσεις

- Μικρές μονάδες αιολικής ενέργειας στην κλίμακα του περιβάλλοντος χώρου, που θα χωροθετούνται ορθά και θα ενσωματώνονται αρμονικά στο τοπίο.
- Τα οφέλη προς τον τοπικό πληθυσμό θα πρέπει να απευθύνονται στο σύνολό του και να είναι ικανοποιητικώς ανταποδοτικά, αειφόρα και μακροπρόθεσμα (όχι απαραίτητα μόνο οικονομικά), καθώς το τοπίο αποτελεί κοινό αγαθό και πόρο.
- Διερεύνηση εγκατάστασης Α/Π σε έρημα νησιά (ή σε περιοχές με χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού) ή εγκατάστασης υπεράκτιων αιολικών πάρκων σε θαλάσσιες περιοχές ή ακόμα και διερεύνηση εκμετάλλευσης του ενεργειακού δυναμικού των κυμάτων (κυματογεννήτριες).

- Ο καλύτερος τρόπος για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων από την κατανάλωση καυσίμων στην ατμόσφαιρα είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, πράγμα που απαιτεί και την ανάλογη διαμόρφωση πολιτικής.

- Απαιτείται μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης των ενεργειακών πόρων κάθε τόπου, η οποία θα λαμβάνει υπόψη και θα εξαντλεί όλες τις δυνατότητες εκμετάλλευσης των σύγχρονων μορφών ενέργειας.
- Λήψη κοινής απόφασης για ενιαίο στρατηγικό μοντέλο ανάπτυξης του τόπου και συντονισμένη εφαρμογή του.
- Τα ελληνικά νησιά διαθέτουν και άλλες, ιδιαίτερα αξιοποιήσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον, μορφές ενέργειας, όπως η γεωθερμική, η ηλιακή, η υδροηλεκτρική και η βιομάζα, οι οποίες και θα μπορούσαν συνδυαστικά να αξιοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας.

Ένα καλό παράδειγμα συνδυαστικής αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (μετά από εφαρμογή σχετικής μελέτης του ΙΓΜΕ) σε δημόσια έκταση που ίσως αξίζει να διερευνηθεί για την περίπτωσή μας είναι αυτό της Φλώρινας, που θα βρείτε εδώ: http://www.kala-nea.gr/archives/38761

Περιπτώσεις καλών πρακτικών αξιοποίησης ΑΠΕ, υπάρχουν πολλές, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και εκτός... Eίναι στην ευχέρεια αλλά και Καθήκον των υπευθύνων να τις διερευνήσουν και να τις αποτιμήσουν σωστά.

Περισσότερα ως προς την αναπτυξιακή κατεύθυνση του τόπου:
http://lesvos-activism.blogspot.gr/2012/10/blog-post.html

1912-2012: Πόλεμος δυο Κόσμων

Η Λεσβιακή Φάλαγγα δημιουργήθηκε το 1912 και απαρτίζονταν από 250 Λέσβιους εθελοντές (κατά άλλους, από 210), ομογενείς της Αμερικής, που άφησαν την ήσυχη ζωή τους για να πολεμήσουν για την απελευθέρωση της Λέσβου από τον τούρκικο ζυγό. Διοικητής της φάλαγγας ορίστηκε ο υπολοχαγός Περικλής Δρίτσας (ο μετέπειτα «αξιωματικός των μαχών») και υποδιοικητής ο επιλοχίας Εμμανουήλ Μαρινάκης, ο οποίος σε συνέντευξη του στην εφημερίδα «Λέσβος» (1959) μας διηγείται:

«[…] μέχρι να ολοκληρωθούν όλες οι προετοιμασίες για την αναχώρηση της φάλαγγος, εξεπαιδεύετο καθημερινώς εις τεχνικά θέματα, στρατιωτικά, θεωρητικά και πρακτικά κάτω από τις διαταγές μου μέσα σε μια υπόγεια τεράστια αίθουσα που είχαμε νοικιάσει στη Νέα Υόρκη […].

Οι Λέσβιοι ομογενείς ετοιμάζονται για την επιστροφή τους στην πατρίδα, ως εθελοντές πολέμου.

Πηγή: Library of Congress

Η Λεσβιακή Φάλαγγα πήρε μέρος σε διάφορες επιχειρήσεις (μαζί με άλλους εθελοντές), αλλά και στην τελική νικηφόρα Μάχη του Κλαπάδου. Μετά την απελευθέρωση της Λέσβου, οι φαλαγγίτες φύλαξαν το νησί ως πολιτοφύλακες και λίγους μήνες αργότερα, έλαβαν μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις στο μακεδονικό μέτωπο. Όπως δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα «Σάλπιγξ» (2/7/1913):

«Ο διοικητής Δεκαβάλλας (κάτω από τις διαταγές του οποίου είχε τεθεί πια η Λεσβιακή Φάλαγγα) μια και είχε ανάγκη ένα δεκανέα να παραμείνει υπό τις διαταγές του στη Μυτιλήνη, διατάσσει το δεκανέα Κωστομοίρη να μην ακολουθήσει τους υπόλοιπους στρατιώτες στη Μακεδονία. Εκείνος στο άκουσμα τέτοιας διαταγής ξέσπασε σε λυγμούς, παρακαλώντας να μην του στερήσει το δικαίωμα να πολεμήσει και αυτός όπως οι υπόλοιποι. Ήταν τέτοια η θλίψη του, που ο διοικητής δεν μπόρεσε να εκτελέσει την αρχική του διαταγή και τον αποδέσμευσε ώστε να μπορέσει τελικά να ακολουθήσει τους υπόλοιπους.»

Η Λεσβιακή Φάλαγγα

Πηγή: www.lesvosoldies.gr

Αντίστοιχο στρατιωτικό σώμα εθελοντών ήταν η Φάλαγγα των Γαριβαλδινών, που δημιουργήθηκαν το 1862 από τον Ιταλό Ιωσήφ Γαριβάλδη (1807-1882), ήρωα του Ιταλικού Πολέμου της Ανεξαρτησίας. Έκτοτε οι Γαριβαλδινοί συμμετείχαν σε αρκετούς απελευθερωτικούς πολέμους εντός και εκτός των συνόρων τους. Το 1912 ο Στρατηγός Ριτσιότι Γαριβάλδης (γιος του Ιωσήφ Γαριβάλδη) κάλεσε και πάλι στα όπλα Ιταλούς μαχητές της ελευθερίας στο πλευρό των Ελλήνων (το ίδιο έκανε και το 1867 στη Θεσσαλία και το 1897 στην Κρήτη) και ο συνταγματάρχης Αλέξανδρος Ρώμας (απόγονος του Διονυσίου Ρώμα της Φιλικής Εταιρείας) σχημάτισε φάλαγγα Ελλήνων ερυθροχιτώνων που ενώθηκε με την αντίστοιχη ιταλική (συνολικά περίπου 2.300 εθελοντές πολέμου) που ήρθε στην Ελλάδα για να πολεμήσει την Τούρκικη Κατοχή.

Ο Ριτσιότι Γαριβάλδης υποδέχεται τους εθελοντές ερυθροχίτωνες στο λιμάνι του Πειραιά (χρωμολιθογραφία)

Από Silbonetto, La Tribuna illustrata della Domenica, Milano, 1897

Ο Ριτσιόττι Γκαριμπάλντι μαζί με τον γιό του Πιππίνο το 1912

Πηγή: http://pireorama.blogspot.gr

Ως σύμβολο εποχής, κυριάρχησε μια ευγενική προσωπικότητα που ασπάστηκε το ρομαντικό (βυρωνικό) ιδεώδες, υπερασπίστηκε σθεναρά έναν αμετανόητο ιπποτικό ιδεαλισμό και φώτισε το δρόμο προς τον κόσμο των αρχετύπων: ήταν ο Λορέντζος Μαβίλης, ο συνεχιστής του Σολωμού και του Κάλβου.
Πομπώδες ύφος, ηρωική αλλά και μελαγχολική διάθεση, νοσταλγία, φυσιολατρεία, υμνολογία του ένδοξου παρελθόντος, αγάπη για το Κάλλος. Επηρεασμένος όμως και από τη φιλοσοφία του Ιμμάνουελ Καντ (1724-1804), αφοσιώθηκε στο χρέος, στις ενάρετες πράξεις ως αυτοσκοπό και στην ορθολογική αναζήτηση της ηθικής αξίας μέσω του νου, της κρίσης και, εν τέλει, της ανθρώπινης (καθαρής) βούλησης, ως καθολικού νομοθέτη του ανθρώπου, η οποία προϋποθέτει  ε λ ε υ θ ε ρ ί α.  Έτσι, αρνιόνταν να προσαρμοστεί στη λογική της εμπορικής συναλλαγής και της εξαγοράς, περιφρονούσε τις κολακείες, τον ωφελιμισμό και την υποτιθέμενη «ευτυχία» των ωφελημάτων του ενδοτισμού που δεν ταίριαζαν σε μια φιλοσοφημένη συνείδηση. Για το γλωσσικό ζήτημα είναι περίφημη η ακόλουθη φράση του, η οποία, για τον γράφοντα, αποτελεί μνημείο ουμανιστικής σκέψης και επιδέχεται πολλών ερμηνειών, χρήσεων και παραφράσεων: «Δεν υπάρχει χυδαία γλώσσα, υπάρχουν μόνο χυδαίοι άνθρωποι!».
Συμμετείχε ως εθελοντής σε πολλές μάχες, εξοπλίζοντας μέχρι και δικά του στρατιωτικά τμήματα: πατριώτης στο λόγο, πατριώτης στην πράξη… Ευγενής, ρομαντικός, πατριδολάτρης και ερασιθάνατος. Το 1896 συμμετείχε στον απελευθερωτικό αγώνα της Κρήτης, και ένα χρόνο αργότερα σε αυτόν της Ηπείρου, όπου μάλιστα λαβώθηκε στο χέρι.

Ελληνοτουρκικός πόλεμος 1912.
Μάχη Γαριβαλδινών παρά το Δρίσκον.

Επιστολικό δελτάριο, 9Χ14 εκ

Σαν σήμερα, στις 28 Νοεμβρίου του 1912, ο ποιητής Μαβίλης πέφτει στη μάχη του Δρίσκου ως έφεδρος λοχαγός, σε μια μάχη που συνέχισε για την τιμή των όπλων, ψελλίζοντας αιμόφυρτος: «Επερίμενα πολλές τιμές από τούτον τον πόλεμο, αλλά όχι και την τιμή να θυσιάσω τη ζωή μου για την Ελλάδα μου».

Σαν σήμερα, ο λοχαγός Μαβίλης φορώντας την κόκκινη στολή της Φάλαγγας των Γαριβαλδινών (κόκκινη για να μη ξεχωρίζει το αίμα τους στη μάχη) σφραγίζει τη ζωή του με το τελευταίο του ποίημα γραμμένο στο ίδιο το πεδίο της μάχης.

Λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή ο συνταγματάρχης Α. Ρώμας τον συγχαίρει εγκαρδίως. Ένα χρόνο πριν, το 1911, ο Μαβίλης θα γράψει στο φίλο του Θεοτόκη: «Όταν σημάνει η σάλπιγγα θα πάω και εγώ να αφήσω τα ελεεινά μου κότζια σε μια ρεματιά της ονειρεμένης μας Ηπείρου». Έκτοτε η δαφνοστεφανωμένη ψυχή του φτερουγίζει στο όρος Δρίσκο της Ηπείρου…

Ο ποιητής, φιλόσοφος και πολεμιστής
Λορέντζος Μαβίλης με τη στολή των Γαριβαλδινών

Σήμερα, με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον ηρωικό θάνατο του Μαβίλη και από την Απελευθέρωση της Λέσβου… σε μια αντι-ηρωική εποχή άκρατου υλισμού, ατομικισμού-ωφελιμισμού και νοσηρής διανόησης, όπου η --άλλοτε μη προνομιούχος έως και περιφρονημένη-- κάστα των απάτριδων εμπόρων-οικονομιστών, η προκρούστεια πολιτισμική αποδόμηση των «πεφωτισμένων» εκμαυλιστών και η ρητορική του απαίδευτου και επιλήσμονα όχλου των χυδαίων καταναλωτών έχουν κυριαρχήσει στον καθημερινό βίο, υποτάσσοντας ή παραμερίζοντας το Σπαθί, τα Γράμματα και τις Τέχνες, και ορίζοντας εκ νέου τις κοινωνικές σχέσεις, λειτουργίες και αξίες, οι Φάλαγγες της Τιμής και οι ερυθροχίτωνες πολεμιστές-ποιητές φαντάζουν τόσο μακρινά… όσο μακρινή φαντάζει και η ιδέα της Ελευθερίας.

Garibaldi, Marion Boyd Allen (1862-1941)

Πίνακας με λάδι σε καμβά

Eνδεικτικές πηγές (απ' όπου και τα αποσπάσματα με κόκκινα γράμματα):

- Για τη Λεσβιακή Φάλαγγα: το ένθετο με τίτλο «Λεσβιακή Φάλαγγα: 100 χρόνια Ελευθερίας 1912-2012» που κυκλοφόρησε την ημέρα της 100ης επετείου της Απελευθέρωσης της Λέσβου με την τοπική εφημερίδα «Εμπρός».

- Για τον Λορέντζο Μαβίλη: Λορέντζου Μαβίλη «Τα έργα» (2^η έκδοση), Εκδόσεις «Γράμματα», Αλεξάνδρεια, 1923. Μεταξύ άλλων, στην έκδοση συμπεριλαμβάνεται και η διάλεξη της Ειρήνης Δεντρινού (με τη συνεργασία του Κ. Θεοτόκη) στην Ένωση Ερασιτεχνών Κέρκυρας την 8^η Μαρτίου 1915.

Συλλογισμοί γύρω από την αναπτυξιακή κατεύθυνση της Λέσβου

Το νησί μας πρέπει να αρχίσει να αναπτύσσεται, αφήνοντας πίσω τη μεγάλη περίοδο στασιμότητας και αδράνειας, στην οποία παλιότερες πολιτικές το είχανε καταδικάσει. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Που πρέπει να δοθεί έμφαση; Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να επιτραπεί η τυχαία και ανεξέλεγκτη διάθεση των φυσικών και πολιτισμικών μας πόρων, υπό του μανδύα μιας αμφιλεγόμενης "ανάπτυξης", ούτε όμως και η περαιτέρω στασιμότητα που δεν λαμβάνει υπόψη τα σύγχρονα δεδομένα και τις προοπτικές και δεν κατανοεί τη σημασία και την αξία της παραγωγής έργου και της εξέλιξης σε μια κοινωνία. Και θέτω με δυο απλά λόγια τις εναλλακτικές…

Πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρωτογενή παραγωγή (γεωργία-κτηνοτροφία); Σίγουρα είναι σημαντική, αλλά δεν μπορούμε να βασιστούμε εκεί, διότι το ορεινό ανάγλυφο του νησιού (οι πεδινές εκτάσεις είναι λίγες) και το πρόβλημα άρδευσης είναι αποτρεπτικοί παράγοντες για μαζική παραγωγή αγαθών. Έπειτα, πρέπει να συνυπολογιστεί ο παράγοντας της μεταφοράς τους εκτός νησιού (κόστος, χρόνος, συνθήκες αποθήκευσης και μεταφοράς, κ.α.). Από την άλλη, υπάρχουν οι προδιαγραφές παραγωγής ποιοτικών προϊόντων, οι ευκαιρίες  ανάπτυξης πολλών διαφορετικών λειτουργιών σε ένα κομμάτι αγροτικής γης, όπως και υπάρχει μια γενική στροφή των (ευρωπαίων) καταναλωτών στην ποιότητα των προιόντων. Στη Λέσβο, όμως, απαιτείται βελτίωση/ πιστοποίηση/ ανάδειξη της ποιότητας των τοπικών προϊόντων και αυτό πρέπει να ξεκινήσει από τα πρώτα στάδια ανάπτυξης/ καλλιέργειάς τους (βλ. χρήση νέων τεχνολογιών, σωστή και συνεχής συμβουλευτική/ επίβλεψη, εφαρμογή νόμων και προτύπων ποιότητας, συντήρηση μηχανημάτων).

Πρέπει να δοθεί έμφαση στη δευτερογενή παραγωγή (βιομηχανία -- σύγχρονα εργοστάσια, μηχανήματα, μεταποίηση, μαζική παραγωγή αγαθών, κλπ); Μέχρι σήμερα, δεν έχουμε επιτύχει κάτι τέτοιο, το οποίο γενικότερα είναι αρκετά δύσκολο να επιτευχθεί, καθώς πρέπει να προσελκύσουμε αρκετούς επενδυτές, να παραμερίσουμε πολλές άλλες μορφές ανάπτυξης με ό,τι αυτό συνεπάγεται, να γίνει  ένας νέος ορθολογικός σχεδιασμός με αυτά τα δεδομένα, να εξασφαλίσουμε ικανοποιητική συμμετοχή του ντόπιου πληθυσμού στην εργασία, κλπ. Γι' αυτά, και πολλά άλλα, τέτοια ανάπτυξη είναι αμφίβολη... ειδικά σε νησί (βλ. μικρή κλίμακα, απομόνωση). Φυσικά, σε μια τέτοια περίπτωση,  υπάρχει το ρίσκο μεγάλων --και συχνά μη αναστρέψιμων-- περιβαλλοντικών καταστροφών, δηλαδή καταστροφών στους περιβαλλοντικούς μας πόρους (δεδομένης και της σύγχρονης λειτουργίας του κράτους μας) που φυσικά έχουν άλλοτε έμμεσο και άλλοτε άμεσο αντίκτυπο στον άνθρωπο, τόσο στην οικονομία, όσο και στην κοινωνία, αλλά και στον πολιτισμό. Υπάρχουν όμως πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες οικογενειακές -κυρίως- επιχειρήσεις, όπως και ένα μεγάλο αναξιοποίητο πολιτισμικό κεφάλαιο.

Πρέπει να δοθεί έμφαση στην τριτογενή παραγωγή (παροχή υπηρεσιών –τουρισμός); Στη Λέσβο, δεν υπάρχουν υποδομές ανάπτυξης μαζικού τουρισμού (ήλιος-άμμος-θάλασσα), όπως σε άλλα μέρη της Ελλάδας και της Μεσογείου. Αντιθέτως, υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού και δραστηριοτήτων ήπιας μορφής που σχετίζονται με τη φύση, το περιβάλλον, το τοπίο. Η ανάπτυξη αυτών των δραστηριοτήτων δεν απαιτεί μεγάλες υποδομές, απαιτεί όμως προστασία και καλή διαχείριση των πολιτισμικών και φυσικών μας πόρων και ορθό σχεδιασμό/ στρατηγική. Για παράδειγμα, χωρίς την ουσιαστική βοήθεια της Πολιτείας, μόνο από τον τουρισμό παρατήρησης πουλιών και άγριας φύσης, καθώς και από τον γεωτουρισμό, το νησί μας αποκομίζει σημαντικά κέρδη σε «νεκρές» τουριστικά περιόδους (ενίοτε ίσως και περισσότερα από 3.000.000€ το χρόνο), όταν ζητούμενο για τα νησιά μας είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.

Τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, ή αλλιώς οι πολιτισμικοί και περιβαλλοντικοί μας πόροι, είναι τα διαφορετικά οικοσυστήματα, τα πολλά είδη πτηνών, θηλαστικών, ερπετών και φυτών (ανάμεσά τους και αρκετά σπάνια και προστατευόμενα είδη), το Απολιθωμένο Δάσος, οι ιαματικές πηγές, το ορεινό ανάγλυφο. Επίσης, είναι οι διάφορες περιοχές αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος, όπως ο προϊστορικός οικισμός Θερμής, η παλαιολιθική θέση Ροδαφνίδια του Λισβορίου (που λόγω των πρόσφατων ευρημάτων θεωρείται πλέον θέση-κλειδί για τη μετακίνηση των πρώτων ανθρώπων), ο χώρος του αρχαίου θεάτρου, το ρωμαϊκό  υδραγωγείο, τα κάστρα μας, κλπ. Είναι τα αρχοντικά, οι παραδοσιακές οικίες, τα παλιά ξωκλήσια, τα γραφικά μοναστήρια με διάφορα κειμήλια, αλλά και τα μουσεία της ελιάς, του σαπουνιού, του αλατιού, όπως και οι ξερολιθιές, τα πυργόσπιτα, οι υδρόμυλοι, οι στέρνες, τα πηγάδια, οι υδατογέφυρες, κλπ. Επιπροσθέτως, υπάρχει και μια πλούσια πολιτισμική παράδοση: Σαπφώ, Αρίων, Θεόφραστος, Τέρπανδρος, Μυριβήλης, Βενέζης, Εφταλιώτης, Θεόφιλος, Ελύτης, κ.α. 

Άρα, η ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί με έμφαση στην ποιότητα, στην τοπική βιοτεχνία, στο πολιτισμικό και περιβαλλοντικό μας κεφάλαιο, στο τοπίο, στη μικρή κλίμακα και στον Άνθρωπο. Και τα παραπάνω θα πρέπει να λειτουργήσουν συνδυαστικά. Δηλαδή συνδυαστική αξιοποίηση της πρωτογενούς, της δευτερογενούς και της τριτογενούς παραγωγής, όπως αυτή περιγράφηκε παραπάνω. Μια ανάπτυξη τέτοιας μορφής θα βοηθούσε και στην αναβάθμιση  του πολιτισμικού μας επιπέδου, αλλά και της ποιότητας ζωής μας. Απαιτείται, λοιπόν, προστασία των πολιτισμικών και φυσικών πόρων (που σήμερα ΔΕΝ υπάρχει), ενοποιημένη στρατηγική marketing (κάτι που σήμερα ΔΕΝ υπάρχει), εκπαίδευση-ευαισθητοποίηση επαγγελματιών και δημοτών σε αυτή τη λογική (κάτι που σήμερα ΔΕΝ υπάρχει), σχεδιασμός, οργάνωση και συντονισμός ενεργειών σε επίπεδο δημοσίων υπηρεσιών, φορέων, αρχών, κλπ (που σήμερα ΔΕΝ υπάρχουν —κάποιες μεμονωμένες ενέργειες δεν «σώζουν» την κατάσταση). Με άλλα λόγια, απαιτείται κόπος και τρόπος… όχι μόνο λόγια. Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν, όλοι: ΓΙΑΤΙ όλα τα παραπάνω σήμερα ΔΕΝ υπάρχουν;

Η κήρυξη ολόκληρου του νησιού ως γεωπάρκου από την UNESCO είναι μια μεγάλη ευκαιρία προς αυτή την κατεύθυνση, η οποία πρέπει να αξιοποιηθεί καταλλήλως (για να μη χαθεί στο μέλλον)… τώρα που ο κόσμος για να επιβιώσει, πλέον, αρχίζει  –με διαφόρους τρόπους– να επιστρέφει στη γη, στο περιβάλλον, στο τοπίο, τα οποία συνεπάγονται δικαιώματα και υποχρεώσεις για όλους μας.

Έρχεται λοιπόν "ξαφνικά" ένας επενδυτής (σ.σ. η αναφορά για την επένδυση ΡΟΚΑ) που θέλει να βιομηχανοποιήσει το μισό νησί (και αύριο, πιθανώς να ζητήσει και επέκταση), έτοιμος να υλοποιήσει μια επένδυση που καταργεί το προηγούμενο μοντέλο ανάπτυξης, προκαλώντας ζημιά στον πολιτισμικό και φυσικό μας πόρο (όπως λένε όλοι οι ειδικοί επιστήμονες), αλλά και στην ισορροπία της σχέσης του ανθρώπου με τον τόπο του. Και σαν αντάλλαγμα τι δίνει; Ανάπτυξη; Όχι. Μόνο λίγες θέσεις εργασίας (όσες δίνει μια μεμονωμένη, απλή μικρομεσαία επιχείρηση), αυξάνει την κίνηση στον οικοδομικό κλάδο για 3 χρόνια (ενώ εμμέσως μειώνει την κίνηση σε άλλους κλάδους), δίνει 10-15€ σε κάθε νοικοκυριό δύο –και μόνο-- περιοχών το μήνα (τα οποία θα καταργηθούν στο μέλλον λόγω της αναμενόμενης ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ, ενώ φορτώνει σε ΟΛΟΥΣ τους πολίτες το τεράστιο κόστος της υποθαλάσσιας διασύνδεσης) και κάποια έσοδα στο δήμο (τα οποία θα «βαδίσουν» προς άγνωστους προορισμούς...), όπως του επιβάλλουν οι συμβατικές εκ του νόμου υποχρεώσεις του. Και τι μας παίρνει;

Μας παίρνει το παρόν και το μέλλον μας…

Οι μνηστήρες του τόπου

Το πρόβλημα της σύγχρονης Ελλάδας είναι βαθιά πολιτισμικό και ως τέτοιο πρέπει να προσεγγιστεί, ώστε να αντιμετωπισθεί σωστά. Κάποια από τα αρνητικά ατομικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου μέσου Έλληνα που πιθανότατα θα τον χαρακτηρίζουν και τα επόμενα χρόνια είναι:

- συναισθηματισμός κατά λογικής,

- στενότητα/ δογματισμός κατά συγκροτημένης, καθαρής, κριτικής και ελεύθερης σκέψης που οδηγεί σε αδυναμία ορθής αξιολόγησης/ αποτίμησης,

- ελλειμματική, θολή και ευκόλως μεταβαλλόμενη αντίληψη της πραγματικότητας,

- δυσκολία αυτονόμησης του ατόμου από τα βιώματα, τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις παλαιότερων γενεών,

- άρνηση ανάληψης ευθύνης,

- έλλειψη αυτογνωσίας,

- κυριαρχία δικαιωμάτων έναντι των υποχρεώσεων προς το σύνολο ή τον σκοπό,

- επιλογή του ευχάριστου αντί του αναγκαίου,

- κυριαρχία μιας συγκρουσιακής σε βάρος μιας επικοινωνιακής κουλτούρας,

- προσπάθεια επιβολής του όποιου «δικαίου» δίχως διάθεση συνεννόησης/ αλληλοσεβασμού,

- φόβος έκφρασης απόψεων που αμφισβητούν το (χρόνιο) πολιτικό, μιντιακό, πανεπιστημιακό, "επαναστατικό", κλπ, κατεστημένο.

Όπου, λοιπόν, η διαφθορά, η ατιμωρησία, η αναξιοκρατία, η δημαγωγία, η ψευδοκουλτούρα, οι άναρθρες κραυγές, η αδυναμία διαλογής, η ανομία και η ασυδοσία είναι ευκόλως αντιληπτά και παρατηρήσιμα, τότε σαφώς και υπάρχει πρόβλημα έλλειψης Παιδείας, αλλά και γενικότερα πρόβλημα λειτουργίας του Κράτους (η έννοια του Κράτους δεν θα πρέπει να συγχέεται με αυτή του Έθνους).

Ίσως, παρήγορο από τη μια πλευρά, είναι ότι τα τελευταία χρόνια, αρκετοί συντοπίτες μας αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι:

- ο ρόλος του πολίτη δεν πρέπει να αλλοιώνεται μέσα από σχέσεις εξουσίας και παραδοσιακής πατρωνίας (π.χ. κόμματα), ούτε να ανακόπτεται ή να αναδιαμορφώνεται από λαϊκιστικά κινήματα και συνδικάτα, αλλά να ασκείται απευθείας από το άτομο με πλήρη συνείδηση και ευθύνη τόσο των δικαιωμάτων, όσο και των υποχρεώσεών του,

- η έννοια και ο ρόλος της Κοινότητας (πολίτης-κοινότητα-κοινωνία) πρέπει να επαναπροσδιοριστεί βάσει των σύγχρονων δεδομένων και να ενεργοποιηθεί ξανά υπό άλλους όρους, μεθόδους και πρακτικές,

- ζητούμενο/ σκοπός των αιρετών αρχόντων δεν πρέπει να είναι η έκφραση άποψης και τα όμορφα λόγια, ούτε ο λαϊκισμός, η μετάθεση προβλημάτων, η δημαγωγία και ο κατευνασμός των μαζών, αλλά οι πράξεις, η παραγωγή έργου, η αποτελεσματικότητα, οι λύσεις, η διασφάλιση του δικαίου και της αξιοκρατίας και η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος,

- στόχοι, όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, επιτυγχάνονται μέσω οράματος, σχεδιασμού, οργάνωσης, σοβαρότητας και μεθοδικότητας των αρμοδίων αιρετών και μη, καθώς και μέσω βούλησης, εκπαίδευσης, κατάρτισης και εμπειρίας του υπεύθυνου και αξιοκρατικώς επιλεγμένου νέου προσωπικού (που να διαθέτει προσόντα και να βρίσκεται εκτός του φαύλου κύκλου της στασιμότητας--τουλάχιστον για τα πόστα ευθύνης), αλλά και μέσω της ενεργής συμμετοχής του ευρύτερου κοινού.

Όμως, από την άλλη πλευρά, η Πολιτεία, ιδίως στον τομέα της αυτοδιοίκησης, συνεχίζει να εκπροσωπείται από άτομα που προέρχονται από το κατεστημένο των τοπικών «κομματαρχών». Οι αιρετοί αυτοί, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, από παλαιότερα (από τις δεκαετίες του '80 και '90), λειτουργούσαν ως μεσολαβητές του πολίτη με την κεντρική εξουσία, καλλιεργώντας σχέσεις «δούναι και λαβείν», συγκεντρώνοντας (αδικαιολογήτως και αναξίως) την πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξουσία του «ηγέτη», διαπρέποντας στην (αρκετές φορές αναξιοπρεπή) ψευδο-τέχνη συλλογής ψήφων. Έτσι, τις περισσότερες φορές, οι αυτοδιοικητικοί αυτοί υστερούσαν των ανθρώπων που εκπροσωπούσαν (από πολλές απόψεις), αποδεικνύονταν κατώτεροι των περιστάσεων και των αναγκών των καιρών, αποτελώντας λανθάνοντα πρότυπα που δίνουν καταστροφικές κατευθύνσεις, βαδίζοντας πάνω στα σαθρά τους θεμέλια.

Μέχρι σήμερα, απώτερος σκοπός αυτών αλλά και των υπαλλήλων τους, δεν είναι η παραγωγή έργου, αλλά η (έμμισθη) διαιώνιση της παθητικής τους ύπαρξης (γι' αυτό και κανείς τους δεν παραιτείται), πράγμα που διαφαίνεται στις καθημερινές τους επιλογές, τις προτεραιότητες, τον τρόπο λειτουργίας και την αποδοτικότητά τους σε όλους τους τομείς. Γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές, ως σύγχρονοι βάρβαροι, αγνοούν, διακωμωδούν και υποβαθμίζουν τον ρόλο και την αξία των Επιστημών και των μεθόδων τους, ισοπεδώνοντας/ διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα, μένοντας απαθείς στις εξελίξεις (και καταλήγοντας έρμαια αυτών) ή αναμένοντας (δουλοπρεπώς) τους ψεύτικους χρυσοστόλιστους «μεσσίες»… Το Έργο όμως δεν χαρίζεται, παράγεται με τρόπο και με κόπο.

Τα παραπάνω άτομα αποτελούσαν και αποτελούν τα «γρανάζια» του φαύλου, πελατειακού, καχεκτικού και ρουσφετολογικού κομματοκεντρικού κράτους της ασχήμιας και της μετριότητας, οι οποίοι/ες δεν έχουν ούτε την πολύπλευρη γνώση της σημερινής πολύπλοκης πραγματικότητας (η οποία δεν κατακτιέται με ψήφους, αλλά με συστηματική και επίμονη προσπάθεια προσωπικής καλλιέργειας), ούτε την απαιτούμενη κατάρτιση (τοποθετούνται σε τομείς και πόστα που δεν έχουν να κάνουν με το αντικείμενό τους --αν βέβαια υπάρχει κάτι τέτοιο…), ούτε την απαραίτητη αυτογνωσία (γνώση του εαυτού και των δυνατοτήτων/ ικανοτήτων τους) και πολλές φορές, φυσικά, ούτε την απαιτούμενη παιδεία (και όσοι την έχουν, είναι ανά πάσα στιγμή πρόθυμοι να τη θυσιάσουν στο βωμό του πολιτικαντισμού). Ωστόσο, δηλώνουν με βουλιμία πάντα «έτοιμοι να κρατήσουν τιμόνι» (καταδικάζοντας τους υπόλοιπους, αλλά και τον τόπο τους), μη ενδιαφερόμενοι για ΑΝΑΠΤΥΞΗ, παρά μόνο για κυριαρχία/ εξουσία και ...επανεκλογή, βλέποντας τους πολίτες ως «ψήφους», ή στη γλώσσα τους «χαρτιά», υιοθετώντας λόγο που ξεχειλίζει από υποκρισία. Μερικά από τα χαρακτηριστικά τους είναι τα μεγάλα λόγια,  οι ανόητες γενικεύσεις και απλουστεύσεις, οι αερολογίες, η ανακολουθία λόγων και πράξεων, η προχειρότητα, ο δογματισμός, η εξίσωση διαφορετικών πραγμάτων ή καταστάσεων, η διαστρέβλωση της άλλης άποψης, οι υπόγειες συμφωνίες,  οι συναισθηματικές εξάρσεις, η φλυαρία,  οι θεατρινισμοί, η έλλειψη ντροπής, ο αχαλίνωτος λαϊκισμός, κλπ., πάντα εκτός του πραγματικού θέματος.

Είναι άξια τέκνα ή/και θιασώτες της Μεταπολίτευσης, είτε ως αρχιερείς και υπηρέτες, είτε ως Πόντιοι Πιλάτοι της. Οι ευθύνες τους για την κατάντια της Πατρίδας είναι προφανείς και μεγάλες, και, όπως σε κάθε πολιτισμένη κοινωνία, έτσι και στη δική μας, οι ευθύνες αυτές πρέπει να τους καταλογίζονται, για να υπάρχει εξέλιξη και πρόοδος. Αλλιώς...

Συνεπώς, δεν πρέπει να απορεί κανείς για το ότι στη Λέσβο, για παράδειγμα, πολλά χρόνια τώρα, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική πρόοδος σε κανέναν τομέα (πολιτισμικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό, πολιτικό, οικονομικό --πέρα από ελάχιστες εξαιρέσεις, βλ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου), παρόλο που υπήρξαν και υπάρχουν τεκμηριωμένες προτάσεις πολιτικών ανάπτυξης, οι οποίες παραβλέπονται λόγω της παραπάνω έλλειψης γνώσης, κατάρτισης, αυτογνωσίας και παιδείας, αλλά και της αδυναμίας του συστήματος ή/και των πολιτών να τους καταλογίσουν ευθύνες.

John William Waterhouse «Η Πηνελόπη και οι Μνηστήρες»

Οι μνηστήρες προσφέρουν στην Πηνελόπη λουλούδια, κοσμήματα και μουσική…

για να καθίσουν στον πολυπόθητο θρόνο της Ιθάκης.

Έτσι, σήμερα, όλοι αυτοί, συνεχίζουν να σκέφτονται διακατεχόμενοι από δογματικές αντιλήψεις και να λειτουργούν οικειοποιούμενοι των δημόσιων υποδομών και πόρων, άλλοτε με την τεχνική της δημαγωγίας και του λαϊκισμού, άλλοτε με αλαζονεία και διάθεση στείρας επιβολής, επιβάλλοντας το «δίκιο» τους μέσω της συγκρουσιακής κουλτούρας, αρνούμενοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να κοιτάξουν στον καθρέφτη. Η μικροπολιτική τους αδηφαγία, η ιδιοτέλεια και η ματαιοδοξία έχει απολέσει κάθε χρήσιμη ιδιότητα ή προσόν τους.  Έχουν, λοιπόν, όλα τα χαρακτηριστικά και πληρούν τις προϋποθέσεις για να ονομαστούν «μνηστήρες του τόπου» (κατ' αντιστοιχία με τους μνηστήρες της Πηνελόπης), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον (καημένο μας τον) τόπο.

Το σύγχρονο πολιτειακό-πελατειακό οικοδόμημα έχει απολέσει και την ‘αίσθηση της ντροπής’. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σε άρθρο του ο καθηγητής φιλοσοφίας και συγγραφέας Χρήστος Γιανναράς: «Έχουμε ανάγκη ''τον έπαινο του δήμου και των σοφιστών'', δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς ''τα δύσκολα και ανεκτίμητα εύγε'', δεν είμαστε άνθρωποι χωρίς αυτά. Γι' αυτό και οι επαγγελματίες της πολιτικής θέλουν να ακούνε μόνο τους κόλακες, δεν αντέχουν τα όσα τους ντροπιάζουν. Προτιμάνε να χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα, και αυτή η προτίμηση είναι καθαρή αδιαντροπιά» (άρθρο «Αιδώς και δίκη», εφημερίδα «Καθημερινή», 4-9-2011).

Όλο αυτό, όμως, δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ… διότι αρχίζει να βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης... πανελλαδικώς… και οι ενεργοί πολίτες δεν πρέπει να το συγκρατήσουν, αλλά να το βοηθήσουν να πέσει (κατά τη ρήση του Νίτσε)... Η λύση θα δοθεί μέσω μιας ΚΟΙΝΗΣ ΣΤΑΣΗΣ απέναντι στο ΧΘΕΣ, που σε αυτή την περίπτωση ζει σε βάρος του ΑΥΡΙΟ. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια, ομάδες πολιτών παίρνουν την τύχη στα χέρια τους προς όφελος της κοινότητάς τους και ότι, αρκετές φορές, απλοί σύλλογοι και εθελοντές με πολύ λιγότερα μέσα (απ' ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες), καταφέρνουν πολλά περισσότερα… Πραγματικές λύσεις θα δοθούν μέσα από αλληλοσυνεργαζόμενα δίκτυα έντιμων, ελεύθερων, ενεργών και αποφασισμένων πολιτών από κάθε πόστο και μετερίζι, τα οποία δεν υιοθετούν αυτή την πολιτική του φόβου και του δόγματος, αλλά εκείνη της συμμετοχής και της δημιουργίας... Διότι τίποτα δεν είναι τυχαίο, ΟΛΑ είναι επιλογές. Και όλα είναι ΕΥΘΥΝΕΣ. Από εκεί και πέρα, οι συνειδητοποιημένοι πολίτες (οι λίγοι και καλοί) μπορούν και τόξο να κρατήσουν και να σημαδέψουν σωστά... για να προχωρήσουμε μπροστά.