Οι παρατηρητές πουλιών και το στρατηγικό μοντέλο ανάπτυξης του τόπου

"Μπορούν οι τοπικοί άρχοντες και η ελληνική κυβέρνηση να διακινδυνεύσουν σοβαρά μια σημαντική μείωση του οικολογικού τουρισμού κατά τη διάρκεια της τρέχουσας οικονομικής κρίσης; Είναι πρόθυμοι να αυξήσουν περαιτέρω την οικονομική εξαθλίωση των πολιτών τους από την επέκταση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης σε περιοχές όπως η Λέσβος, που έχει τη δυνατότητα να ξεπεράσει τη σημερινή κρίση; Γιατί να προκαλέσει το κλείσιμο ξενοδοχείων και ταβερνών και την αύξηση της ανεργίας στη «μικρή οικονομία» της Λέσβου;" (πηγή: http://www.lesvosbirding.com)

Αυτά μας λέει ο Steve Dudley, συγγραφέας του «Οδηγού παρατήρησης πουλιών της Λέσβου» και ιδιοκτήτης του Lesvosbirding.com, με αφορμή την επένδυση του ΡΟΚΑ και τη μαζική εγκατάσταση αιολικών πάρκων στις Δημοτικές Ενότητες Καλλονής και Ερεσού-Αντίσσης. Παράλληλα, ο κ. Dudley, ο οποίος ασκεί μεγάλη επιρροή σε δίκτυα παρατηρητών πουλιών, δηλώνει ότι:

«Οι παρατηρητές πουλιών είναι μια ισχυρή ομάδα. Αποτελούν σημαντικό έσοδο για την τοπική οικονομία της Λέσβου. Για πολλά θέρετρα και ιδίως για το σημαντικό θέρετρο παρατήρησης πουλιών στη Σκάλα Καλλονής, αποτελούν ένα ζωτικό κομμάτι της τοπικής οικονομίας με μέσο εβδομαδιαίο τοπικό όφελος περίπου 1.000 € ανά παρατηρητή πουλιών. Με περίπου 3.000 παρατηρητές πουλιών που επισκέπτονται το νησί κάθε χρόνο, σημαίνει ότι το συνολικό ετήσιο όφελος από τη διεθνή κοινότητα παρατηρητών πουλιών ανέρχεται στα 3.000.000 €. Το ποσό αυτό αυξάνεται αν συνυπολογίσουμε και εκείνους που ενδιαφέρονται για την ευρύτερη άγρια ζωή. Αυτό είναι σημαντικό, ειδικά αν σκεφτούμε ότι η δαπάνη αυτή είναι αφορά μόνο μία ή δύο περιοχές του νησιού. Τα ετήσια έσοδα από τον οικοτουρισμό (από όλες τις ομάδες επισκεπτών που αναζητούν την άγρια ζωή) είναι πιθανώς περισσότερα από την αποζημίωση που προσφέρει η εταιρεία εκμετάλλευσης του έργου (νομίζω ότι αυτό είναι περίπου 3.700.000€).»

Πράγματι, οι παρατηρητές πουλιών είναι ένα πολύ δυναμικό δίκτυο επισκεπτών που εμφανίζει μια ισχυρή συνοχή και …αν χρειαστεί, κάνει πράξη τα λόγια της. Ενδεικτικά, αξίζει να σημειωθεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων παρατηρητών πουλιών αρνείται να επισκεφτεί το νησί της Μάλτας λόγω του κυνηγιού των άγριων πουλιών, για το οποίο η ΕΕ και η κυβέρνηση της Μάλτας δεν λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα.

Από την άλλη, τα ανταποδοτικά οφέλη που προσφέρονται στον τοπικό πληθυσμό είναι οι 30 μόνιμες θέσεις εργασίας (που πιθανότατα να είναι και λιγότερες από 30, βάσει της ελληνικής εμπειρίας), το μηνιαίο όφελος των 10-15€ σε κάθε λογαριασμό της ΔΕΗ για δύο μόνο Δημοτικές Ενότητες της Λέσβου (ενώ όλοι οι δημότες θα κληθούν να πληρώσουν μια αμφιλεγόμενη διασύνδεση με την Ηπειρωτική Ελλάδα), μια πρόσκαιρη (3χρονη) τόνωση του κατασκευαστικού/ οικοδομικού κλάδου.

Παράλληλα, πρέπει να συνυπολογιστεί ότι τα έσοδα του οικοτουρισμού πηγαίνουν άμεσα στο δημότη, ενώ μεγάλο μέρος των αντισταθμιστικών της εταιρείας ΡΟΚΑΣ θα πηγαίνει έμμεσα στο δημότη, αφού θα αποδίδεται μέσω του Δήμου και του Κράτους (Πράσινου Ταμείου). Να σημειωθεί ότι ο κ. Dudley στους παραπάνω υπολογισμούς του δεν λαμβάνει υπόψη παράγοντες, όπως η φυσική διακύμανση της έντασης του ανέμου, οι διακυμάνσεις της μηχανολογικής κατάστασης, η φυσική φθορά, τα ατυχήματα, οι βλάβες, οι διακοπές στην παροχή ενέργειας, κ.α., καθώς οι Α/Γ δεν είναι δυνατόν να δουλεύουν πάντα με πλήρη απόδοση, γεγονός που θα σημάνει αρκετή μείωση των αντισταθμιστικών οφελών (που δεν είναι πραγματικά αντισταθμιστικά, αλλά τα προβλεπόμενα βάσει του νόμου και τα οποία δεν είναι ορθό να παρουσιάζονται με απόλυτους αριθμούς, αλλά μόνο με ποσοστά).

Ως προς το θέμα του εργοστασίου της ΔΕΗ, υπάρχει ανοικτός επιστημονικός διάλογος για το κατά πόσο η αιολική ενέργεια –αντικαθιστώντας κατά μέρος την ηλεκτρική– μειώνει σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, λόγω της αυξημένης ανάγκης καύσης ορυκτών καύσιμων, όταν ο άνεμος δεν φυσάει (π.χ. πρόσφατη έρευνα του Argonne National Laboratory, ΗΠΑ). Σε κάθε περίπτωση, πρακτικά δεν είναι ακόμα δυνατή η πλήρης απεξάρτηση από την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας με τη βοήθεια της αιολικής ενέργειας, καθώς η λειτουργία των ανεμογεννητριών προϋποθέτει λειτουργία θερμοηλεκτρικών σταθμών, οι οποίοι παρέχουν το φορτίο βάσης, γι’ αυτό και δεν είναι δυνατή η πλήρης αντικατάσταση της ανανεώσιμης με τη συμβατική ενέργεια. Οπότε, απ’ ότι φαίνεται, το εργοστάσιο της ΔΕΗ θα συνεχίσει να λειτουργεί. Συνεπώς, ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων από την κατανάλωση καυσίμων στην ατμόσφαιρα είναι –πέρα από τη χρήση άλλων ανανεώσιμων μορφών ενέργειας– η εξοικονόμηση ενέργειας και η αύξηση ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών, πράγμα που απαιτεί και την ανάλογη διαμόρφωση πολιτικής διαχείρισης ενέργειας, η οποία σήμερα δεν υπάρχει σε τοπικό επίπεδο.

Με άλλα λόγια, παραπάνω υποστηρίζεται ότι τα οικονομικά και κοινωνικά αντισταθμιστικά οφέλη που προσφέρονται από την εταιρεία ΡΟΚΑΣ μπορεί να είναι λιγότερα από τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά οφέλη του οικοτουρισμού (παρατήρηση πουλιών, τουρισμός φύσης & άγριας ζωής). Ο οικοτουρισμός φαίνεται ότι μπορεί να πληγεί σημαντικά από την επένδυση, λόγω των ενδεχομένων επιπτώσεων των αιολικών πάρκων στην πλούσια πανίδα και χλωρίδα του νησιού.  Αν, στα παραπάνω, προσμετρηθούν πιθανές αρνητικές επιδράσεις της επένδυσης ΡΟΚΑ σε άλλες ειδικές μορφές τουρισμού, όπως ο αγροτουρισμός, γεωτουρισμός, περιπατητικός τουρισμός, εκπαιδευτικός τουρισμός, κλπ (κίνδυνοι σε αρχαιολογικές θέσεις και σε διάσπαρτα απολιθώματα, πολλαπλασιασμός φαινομένων διάβρωσης, επίδραση στην ποιότητα των χαρακτηριστικών του τοπίου, επίδραση σε μονοπάτια, κλπ), όπως έχουν τονίσει αρκετοί επιστήμονες σχετικών αντικειμένων, τότε το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο… έχοντας επιπτώσεις στον τομέα της απασχόλησης, στην τοπική οικονομία και στα δημόσια έσοδα (π.χ. πρόσφατη έρευνα του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού της Σκωτίας). Το μέγεθος της επίδρασης της αιολικής βιομηχανίας, που μαρτυρά η χωρική της εξάπλωση (η οποία, για τη Λέσβο, συνεπάγεται και δυσκολία καθημερινού ελέγχου λειτουργίας της), δεν θα μπορούσε να συνυπάρξει αρμονικά με την τουριστική βιομηχανία που κατασκευάζει και διαχειρίζεται τοπία με το δικό της τρόπο. Οι απώλειες αυτές δεν θα είναι μόνο σε αριθμούς τουριστών, αλλά θα σημάνουν αδυναμία σχεδιασμού της μελλοντικής τουριστικής ανάπτυξης σε διαφόρους τομείς, όπως και (μερική) αδυναμία προώθησης/ αξιοποίησης της πρωτογενούς μας παραγωγής μέσω του τουρισμού. Γενικότερα, ο τουρισμός ωφελεί περισσότερους οικονομικούς κλάδους, απ' ότι η αιολική βιομηχανία, ενώ, σήμερα, υπάρχει ανάγκη προώθησης της τοπικής παραγωγής. 

Σήμερα, οι τοπικές μας κοινωνίες ρωτάνε συνεχώς «ποιο δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε για να επιβιώσουμε;». Με άλλα λόγια, ποιο είναι το στρατηγικό μοντέλο ανάπτυξης του τόπου; Για να επιτευχθεί, λοιπόν, η ολοκληρωμένη εφαρμογή ενός στρατηγικού μοντέλου ανάπτυξης του τόπου, απαιτείται, πρώτα απ' όλα, απ' όλους τους θεσμικούς και μη θεσμικούς φορείς, να συμφωνήσουν ως προς το περιεχόμενό του. Είμαστε έτοιμοι να συμφωνήσουμε σε ένα στρατηγικό μοντέλο ανάπτυξης και να προβούμε στις απαραίτητες συντονισμένες ενέργειες εφαρμογής του; Αν όχι, να δούμε ποιος δεν συμφωνεί και γιατί… Προς αυτή την κατεύθυνση, απαιτείται μεθοδική εργασία των διαφόρων φορέων και συνεργασία με επιστημονικούς φορείς, οργάνωση και συντονισμός ποικίλων δράσεων, καθώς και ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού (αντιλήψεις, νοοτροπίες, συμπεριφορές, ανάπτυξη κουλτούρας). Τα βασικά χαρακτηριστικά του αναπτυξιακού αυτού μοντέλου έχουν ήδη διαμορφωθεί από τις υπηρεσίες και τους φορείς σχεδιασμού και ανάπτυξης. Ποιοι είναι εκείνοι, άραγε, που θα πάρουν την ΕΥΘΥΝΗ να αλλάξουν/ ακυρώσουν (είτε με οριστική απόφαση, είτε με γνωμοδοτική) την αναπτυξιακή κατεύθυνση/ προσανατολισμό του νησιού, με ποια κριτήρια και με ποιο σχεδιασμό;

Ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης θα μπορούσε να δεχθεί μικρές μονάδες αιολικής ενέργειας στην κλίμακα του περιβάλλοντος χώρου, που θα χωροθετούνται ορθά και θα ενσωματώνονται αρμονικά στο τοπίο, σεβόμενες πλήρως τους φυσικούς και πολιτισμικούς πόρους των νησιών. Σε ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν συνδυαστικά για την παραγωγή ενέργειας η γεωθερμία, η ηλιακή ενέργεια, η υδροηλεκτρική και η βιομάζα, και να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη πολιτική διαχείρισης ενέργειας, που θα δώσει έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας. Ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης θα έδινε έμφαση στις σύγχρονες μεθόδους αγροτικής παραγωγής και στην αναβάθμιση της ποιότητας του αγροτικού προϊόντος (σε όλα τα στάδια παραγωγής και διάθεσής του στην αγορά), στις σύγχρονες μορφές αγροτικής οργάνωσης, καθώς και στην ορθή διαχείριση αποβλήτων. Ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης, όμως, προϋποθέτει ικανούς ανθρώπους σε επίπεδο σχεδιασμού και παρακολούθησής της εφαρμογής του.

Εν κατακλείδι, οι βασικές ενστάσεις δεν είναι ως προς την αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας με ανεμογεννήτριες, αλλά ως προς την τεράστια κλίμακα/ μέγεθος της συγκεκριμένης επένδυσης, η οποία δεν συνάδει με την κλίμακα του πολυδιάστατου και πολυλειτουργικού ελληνικού νησιωτικού τοπίου, σε αντίθεση με τα πολλές φορές μονοδιάστατα (παραγωγικά) και ομογενοποιημένα τοπία χωρών της Βορειοδυτικής Ευρώπης που απλώνονται σε τεράστιες εκτάσεις γης και πολλές φορές συνδέονται με μια λειτουργία. Η αναπτυξιακή κατεύθυνση/ προσανατολισμός του νησιού προς τις ειδικές/ εναλλακτικές μορφές τουρισμού και γενικότερα προς τις δραστηριότητες ήπιας μορφής που οικοδομείται εδώ και αρκετά χρόνια σε διάφορα επίπεδα δεν αφήνει περιθώρια για τέτοιου μεγέθους παρεμβάσεις στον πολιτισμικό και φυσικό του κεφάλαιο/ πόρο/ κληρονομιά. Ενστάσεις επίσης υπάρχουν ως προς τα αντισταθμιστικά οφέλη, τα οποία θα πρέπει να απευθύνονται στο σύνολο του πληθυσμού, να είναι ικανοποιητικώς ανταποδοτικά, αειφόρα και μακροπρόθεσμα. Τέλος, είναι αυτονόητο ότι η δημόσια διαβούλευση του έργου και η συμμετοχή του κοινού, προϋποθέτει πολύπλευρη και επαρκή ενημέρωση των πολιτών από την Πολιτεία.

Κλείνοντας αυτή την παρέμβαση, καλό θα ήταν να υπάρξει μια ειδική αναφορά στην έννοια του τοπίου, η οποία συζητείται τον τελευταίο καιρό. Τοπίο σημαίνει «μία περιοχή, όπως γίνεται αντιληπτή από ανθρώπους, της οποίας ο χαρακτήρας είναι το αποτέλεσμα της δράσης και αλληλεπίδρασης των φυσικών και/ ή ανθρώπινων παραγόντων» (Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο). Για μας τους γεωγράφους, το τοπίο είναι μια μονάδα ανάλυσης του χώρου μέσω της οποίας αποτυπώνεται, οριοθετείται, εκδηλώνεται και εκφράζεται η σχέση ανθρώπου και χώρου (συνεπώς οι προσεγγίσεις μας είναι πέραν του πλαισίου των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων). Σύμφωνα με τη διεθνώς καθορισμένη έννοια του, το τοπίο δεν είναι μόνο οπτικό σχήμα, καθώς μπορεί να γίνει αντιληπτό με όλες τις αισθήσεις μας, έχοντας πολλές διαστάσεις (υλικές και συμβολικές). Τα τοπία ως προϊόντα μακροχρόνιων σχέσεων και αλληλεπιδράσεων ανθρώπου-χώρου, αποτελούν εθνικό μας πλούτο και κοινό μας αγαθό που συνεπάγεται δικαιώματα και υποχρεώσεις για όλους μας. Κατά συνέπεια, τα τοπία μας χρήζουν προστασίας, ορθής διαχείρισης και κατάλληλου σχεδιασμού.

Θα ήταν, λοιπόν, χρήσιμο, σωστό και πρέπoν για τους αρμόδιους φορείς και τα κέντρα λήψης αποφάσεων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, εφόσον διακυβεύεται το δημόσιο συμφέρον, να διερευνήσουν προσεκτικά τα παραπάνω και να λάβουν επαρκώς υπόψη τις μελέτες και τα άρθρα των εξειδικευμένων επιστημόνων του Πανεπιστημίου Αιγαίου (κυρίως) που έχουν εκπονηθεί για το έργο «Αιγαία Ζεύξη», τα οποία συγκλίνουν σε αρκετά τους συμπεράσματα.

 

Δείτε επίσης ένα παρόμοιο άρθρο στην εφημερίδα "Δημοκράτης" της Λέσβου:

http://www.dimokratis.gr/index.php?id=25142&view_option=subject&year=11

Η εξέλιξη της επένδυσης του Ρόκα στα νησιά του Βορείου Αιγαίου

Το θέμα της εγκατάστασης 28 αιολικών πάρκων (353 ανεμογεννητριών) συνολικής ισχύος 706 MW στα νησιά Λέσβο, Χίο και Λήμνο, είναι κυρίως θέμα τοπίου και αφορά πρωτίστως τους κατοίκους των νησιών του Βορείου Αιγαίου. Γι’ αυτό και το Μάρτιο-Απρίλιο του 2012, μετά από πρόσκληση, εκπονήθηκε μια αναλυτική επιστημονική έκθεση για το σύνολο της επένδυσης από επιστήμονες του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου που ασχολούνται με το τοπίο. Η έκθεση είχε τίτλο "Μεγάλα αιολικά πάρκα...στα μικρά νησιά του Βορείου Αιγαίου;" και εστάλη σε κέντρα λήψης αποφάσεων, σε σχετικές πρωτοβουλίες πολιτών, καθώς και σε ΜΜΕ για την πληροφόρηση του κοινού.

Η έκθεση: http://www.voreioaigaiosos.gr/wp-content/uploads/2012/05/terkenli.pdf

Τέτοια σοβαρά θέματα (πρέπει να) αποτελούν αντικείμενο της επιστήμης και (πρέπει να) εξετάζονται προσεκτικά βάσει συγκεκριμένων στοιχείων, του νομικού και θεσμικού πλαισίου, της έγκριτης επιστημονικής βιβλιογραφίας, των επιστημονικών μεθόδων ανάλυσης και φυσικά της φυσιογνωμίας του κάθε τόπου και της ιδιαιτερότητας της κάθε περίπτωσης. Στην προκειμένη περίπτωση, η περιβαλλοντική και πολιτισμική φέρουσα ικανότητα και η κλίμακα μεγέθους των νησιών του Βορείου Αιγαίου, σε καμία περίπτωση δεν αντιστοιχούσε σε αυτήν της επένδυσης, ενώ τα ανταποδοτικά οφέλη για τους τοπικούς πληθυσμούς ήταν σχεδόν μηδαμινά, αφού κυριάρχησε η λογική επίτευξης του μεγαλύτερου οικονομικού κέρδους με το μικρότερο δυνατό κόστος, αλλά και απειλήθηκε η μελλοντική ανάπτυξη των νησιών. Παράλληλα, οι απαραίτητες μελέτες που κατατέθηκαν από την εταιρεία κρίθηκαν ελλιπείς και διαπιστώθηκε παραβίαση Κοινοτικών Οδηγιών. Όλα τα παραπάνω, καθώς και πολλά άλλα, αναφέρονται αναλυτικά, με την απαραίτητη τεκμηρίωση, στην έκθεση που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Δημοτικό Συμβούλιο της Χίου την 9η Απριλίου 2012.

Σε τέτοιες περιπτώσεις μεγάλων επενδύσεων που αναμένεται να έχουν μεγάλη επίδραση στον άνθρωπο και στο τοπίο, την ευθύνη της ενημέρωσης του ευρύτερου κοινού έχουν οι αυτοδιοικητικές αρχές (οι αιρετοί που έχουν επωμιστεί τα συγκεκριμένα καθήκοντα), οι αρμόδιες υπηρεσίες, οι εταιρείες που καταθέτουν τις επενδυτικές προτάσεις και φυσικά οι διάφορες πρωτοβουλίες ενεργών πολιτών που δημιουργούνται γι’ αυτόν τον λόγο, οι οποίες, στο βαθμό που είναι εφικτό, θα πρέπει να απαρτίζονται από ικανά και αμερόληπτα άτομα, επιλεγμένα από ένα ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό φάσμα. Οι (αξιέπαινες) πρωτοβουλίες αυτές έχουν συγκεκριμένο ρόλο  (συλλογή και αποτίμηση υλικού, σφαιρική ενημέρωση κοινού, διοργάνωση δράσεων, επισκέψεις σε αυτοδιοικητικούς & υπηρεσιακούς παράγοντες, διάχυση/ διάδοση επιστημονικών πορισμάτων, νομικών αποφάσεων, κλπ)  και όλα τα μέλη τους θα πρέπει να ενεργούν υπεύθυνα και συντονισμένα, με σκοπό την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, μακριά από πολιτικές/ κομματικές ή προσωπικές σκοπιμότητες/ φιλοδοξίες, μονοπωλειακές πρακτικές και αποκλεισμούς, μικρόνοιες ή μικροπρεπείς συμπεριφορές. Σωστό και πρέπον είναι, όταν πρόκειται για τόσο σοβαρά θέματα, που αναμένεται να έχουν μεγάλες δυσμενείς επιπτώσεις σε ολόκληρες κοινωνίες και τόπους, να συντασσόμαστε ΟΛΟΙ υπέρ του κοινού σκοπού και να λειτουργούμε βάσει ορθολογισμού, αμοιβαίου σεβασμού, λογικής και ηθικής, διότι αυτά αποτελούν τα βασικά συστατικά της ορθής διαχείρισης τέτοιων θεμάτων. Δεν υπάρχουν υπέρμαχοι και αρνητές της ανάπτυξης, απλά υπάρχει ο ορθός και ο λάθος δρόμος, η υπευθυνότητα και η επιπολαιότητα. Και αν υπάρχουν "αρνητές της ανάπτυξης", αυτοί είναι όλοι εκείνοι που τόσο καιρό έμειναν στάσιμοι, όντας βολεμένοι σε χρόνια απραξία μετ’ αποδοχών (και πελατειακών σχέσεων), αρνούμενοι να λάβουν επαρκώς υπόψη τις σύγχρονες επιταγές και εξελίξεις της επιστήμης, τα σύγχρονα δεδομένα, τις ανάγκες και τις προοπτικές, καθώς και την επιτακτική ανάγκη ορθής διαχείρισης και σχεδιασμού.

Επιστρέφοντας στη μελέτη, εφόσον η εταιρεία ΡΟΚΑΣ --που για την ώρα αναγκάστηκε να "παγώσει" την επένδυσή της (αρ. πρωτ. 2681/2012)-- επανέλθει, θα υπάρξει αναπροσαρμογή της παρούσας έκθεσης σε τυχόν νέα δεδομένα και παρουσίασή της στο ευρύτερο κοινό προς ενημέρωσή του. Παράλληλα, προτείνεται η διοργάνωση μιας ανοικτής ημερίδας στην οποία να παρουσιάσουν τις θέσεις τους ειδικοί επιστήμονες/ πραγματογνώμονες (είτε οι θέσεις αυτές είναι αρνητικές, είτε θετικές προς την επένδυση), να πάρουν το λόγο στελέχη υπηρεσιών και να παραχθούν συγκεκριμένα αποτελέσματα/ συμπεράσματα. Στην εν λόγω ημερίδα θα πρέπει να κληθούν να συμμετάσχουν μέλη διαφόρων επαγγελματικών κατηγοριών/ κλάδων, συλλόγων, σωματείων, κλπ., αλλά και απλοί πολίτες, οι οποίοι θα μπορούν να σχολιάσουν επί των αποτελεσμάτων/ συμπερασμάτων, εκφράζοντας δημόσια και υπεύθυνα τη βούλησή τους.

Μεγάλα αιολικά πάρκα...στα μικρά νησιά του Βορείου Αιγαίου;

Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελούν τη σημαντικότερη εναλλακτική λύση στο πρόβλημα της εξάντλησης των αποθεμάτων των ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, άνθρακας, φυσικό αέριο), τα οποία καλύπτουν το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των σύγχρονων ενεργειακών μας αναγκών. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικότερα, έχει τεθεί ως στόχος, για το 2020, το 20% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας να προέρχεται από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η συμβολή της αιολικής ενέργειας σε αυτόν τον στόχο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Τόσο στην υπόλοιπη Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα, παρατηρείται μια ανοδική τάση του αριθμού και μια αύξηση της ισχύος των εγκατεστημένων Αιολικών Πάρκων (Α/Π). Ωστόσο, η όποια εκμετάλλευση φυσικού πόρων θα πρέπει να γίνεται με ορθολογικό τρόπο, ώστε να μην οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα.

Η έκθεση αυτή αποτελεί μια πρώτη και μόνον τοποθέτησή μας −κατόπιν πρόσκλησης− στο θέμα της προτιθέμενης επένδυσης Α/Π, με τίτλο «Αιγαία Ζεύξη» του Ομίλου Ρόκας, και η οποία παραθέτει τις απόψεις των συγγραφέων επί του θέματος, με την επιφύλαξη ότι απαιτείται πολύ περισσότερη εμπειρική επιστημονική έρευνα για την εξαγωγή συμπερασμάτων που να ανταποκρίνονται στο ύψος των απαιτήσεων και το εύρος των συνεπειών ενός τέτοιου εγχειρήματος (Παυλής και Τερκενλή, 2012).

Πεζοπορία στο Αίπος- "Διαβαίνοντας στα χνάρια των προγόνων μας" 

Η περίληψη της επιστημονικής έκθεσης:

Στην παρούσα έκθεση, κατόπιν αναλυτικής αναφοράς των χαρακτηριστικών της μεγάλης επένδυσης εξαγωγής ηλεκτρικού ρεύματος της εταιρείας Ρόκα, καθώς και σειράς σημαντικών επεμβάσεων στον περιβάλλοντα της επένδυσης χώρο και των (επαγγελόμενων) οφελών σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, βάσει των Τεχνικών Εκθέσεων που έχουν κατατεθεί από την εταιρεία, ακολουθεί μια πρώτη αποτίμησή τους, βάσει της τοπικής, εθνικής και ευρωπαϊκής εμπειρίας, και η οποία μας οδηγεί σε ορισμένες αρχικές, γενικές διαπιστώσεις.

Στη συνέχεια, εκθέτουμε τη διεθνώς οριζόμενη έννοια και αξία του τοπίου, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο, ως προϊόν των σχέσεων ανθρώπου και περιβάλλοντος χώρου, και πραγματοποιούμε μια αναλυτική αναφορά στις ποικίλες, τεράστιες και πρωτοφανείς αρνητικές επιδράσεις/ επιπτώσεις της επένδυσης Ρόκα στο πολυδιάστατο νησιωτικό τοπίο. Αρκετές από αυτές αναμένεται να είναι μη αναστρέψιμες και ιδιαιτέρως σημαντικές, τόσο από περιβαλλοντικής και πολιτισμικής πλευράς, όσο και από κοινωνικής και οικονομικής, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό το μέλλον και τις αναπτυξιακές δυνατότητες των νησιών μας. Κατ’ αντιδιαστολή, τα οφέλη που προσφέρονται από την εταιρεία στον τοπικό πληθυσμό, κρίνονται ως μη ικανοποιητικώς ανταποδοτικά, καθώς είναι τα ελάχιστα που προβλέπονται βάσει του Νόμου, και τα οποία αφορούν περιορισμένο τμήμα του εντόπιου πληθυσμού. Οι θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν θα είναι λίγες και θα γίνουν, μάλιστα, ελάχιστες στο μέλλον, λόγω της φύσης της επένδυσης, ενώ παράλληλα οι σταθμοί ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ θα συνεχίζουν να λειτουργούν, με όλες τις ανάλογες συνέπειες. Ιδιαίτερα τονίζουμε ότι η εν λόγω επένδυση αντιτίθεται και παραβιάζει κατάφορα την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο την οποία έχει υπογράψει και κυρώσει η χώρα μας.

Εν κατακλείδι, η τεράστια και κερδοσκοπική κλίμακα της επένδυσης είναι ασύμβατη και με την κλίμακα του νησιωτικού τοπίου, ενώ σαφώς παραμένει η δυνατότητα από τα νησιά να αξιοποιήσουν άλλες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (γεωθερμική, ηλιακή, υδροηλεκτρική, βιομάζα, κλπ) ή να αξιοποιήσουν την αιολική ενέργεια με άλλους τρόπους (εγκατάσταση Α/Π σε έρημα νησιά, υπεράκτια Α/Π σε θαλάσσιες περιοχές), πάντα βάσει ορθολογικού χωροθετικού σχεδιασμού, που να λαμβάνει υπόψη το τοπίο του τόπου. Θα μπορούσε ακόμα και να εξεταστεί το ενδεχόμενο εγκατάστασης ανεμογεννητριών, σε πολύ μικρότερη κλίμακα, και η αύξηση των ανταποδοτικών οφελών τους στις τοπικές κοινωνίες, ή, ακόμη καλύτερα, το ενδεχόμενο συνδυασμού όλων των παραπάνω. Παράλληλα, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στη διασφάλιση της συμμετοχής του κοινού σε τέτοιου είδους αποφάσεις και στην αξία και σημασία του τοπίου ως κοινού, συλλογικού αγαθού και πόρου τοπικής ανάπτυξης (π.χ. εναλλακτικών μορφών τουρισμού). Αυτό, βεβαίως, προϋποθέτει πολύπλευρη και επαρκή ενημέρωσή του τοπικού πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένης και της ενημέρωσης τοπικών φορέων, αρχών και υπηρεσιών. Έμφαση τέλος, πρέπει να τεθεί, εν πάση περιπτώσει, στην ανάγκη χωροταξικού σχεδιασμού για τις ανεμογεννήτριες βάσει τεκμηριωμένων μελετών και επιτόπιας έρευνας, καθώς και στην ανάγκη εφαρμογής ολοκληρωμένης και μακρόπνοης στρατηγικής διαχείρισης των ενεργειακών πόρων κάθε τόπου, δεδομένου του ότι η ανάπτυξη κάθε χώρας και κάθε τόπου απαιτεί, πάνω απ’ όλα, υπευθυνότητα για τη χρήση των κοινών αγαθών, τόσο από πολίτες και υποψήφιους επενδυτές, όσο και από την Πολιτεία (Παυλής και Τερκενλή, 2012).

Η επιστημονική έκθεση:
http://www.2shared.com/document/2Dw2karc/Wind_turbines_North_Aegean.html

Το ντοκιμαντέρ του Στρατή Βογιατζή:

Μέρος 1^ο:

Μέρος 2ο: http://www.youtube.com/watch?v=UTGHDxx0Xuk&feature=relmfu
Μέρος 3ο: http://www.youtube.com/watch?v=h95bq1CZY3A&feature=relmfu

 «Ένας τόπος, όμως, εσωστρεφής, με πνεύμα αψύ και χωρίς φλυαρία, που στέκει απόμερα, εσωκλείοντας στα σωθικά του το πείσμα και το χρέος, καρτερικά εκπνέοντας τη δύσκολη και τραχιά αλήθεια του», λέει ο Χιώτης δημιουργός.

Με αφορμή τις πρόσφατες δολοφονίες ζώων στη Λέσβο και την παράσταση πολιτών στο Δημοτικό Συμβούλιο

Την 22 Φεβρουαρίου 2012 πάνω από 100 πολίτες της Λέσβου παραστάθηκαν στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Σκοπός ήταν η υιοθέτηση ψηφίσματος καταδίκης μιας εγκληματικής ενέργειας από το Σώμα του Συμβουλίου, δηλαδή από τους εκπροσώπους της λεσβιακής κοινωνίας. Επρόκειτο για μια εν ψυχρώ δολοφονία αδέσποτου σκύλου με καραμπίνα στο προαύλιο της Μονής Ταξιάρχη του Μανταμάδου, η οποία ακολουθήθηκε από μια μαζική δηλητηρίαση σκύλων στον ίδιο χώρο.

Οι κάτοικοι της παραπάνω περιοχής μαρτυρούν ότι τον τελευταίο χρόνο οι δολοφονίες σκύλων είναι πολλές. Στη Λέσβο φαίνεται να υπάρχει γενικότερο πρόβλημα με τη συμπεριφορά των ανθρώπων προς τα ζώα: μεγάλος αριθμός εγκαταλελειμμένων/ αδέσποτων ζώων, λαθροθηρία, βαρελόσκυλα, φόλες, βασανισμοί, κλπ. Οι ενέργειες αυτές προσβάλλουν τον πολιτισμό μας και μας έχουν εκθέσει πανελλαδικώς αλλά και παγκοσμίως (τα ρεπορτάζ και οι εικόνες κάνουν τον γύρο του κόσμου). Σε πρόσφατο ρεπορτάζ αθηναϊκής εφημερίδας, ο ιερέας της Μονής δηλώνει: «Τον τελευταίο καιρό έχω βρει κάθε είδους δηλητήριο στα παρτέρια του μοναστηριού, μέχρι και υδροκυάνιο. Δέχομαι ότι μπορεί να προκαλούν προβλήματα, αλλά οι φόλες δεν είναι λύση».

Λεπτομέρειες:
http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=125773&catID=5

Το ερώτημα ασφαλώς δεν έχει να κάνει με το αν τα ζώα καταστρέφουν τη φύση ή άλλα ζώα, αλλά με το πώς οι κοινωνίες των ανθρώπων διαχειρίζονται τις σχέσεις αυτές. Τα περιστατικά επίθεσης σκύλων σε άλλα οικόσιτα ζώα και ανθρώπους, καταδεικνύουν το επείγον της αντιμετώπισης του εν λόγω προβλήματος (που όλοι αποδέχονται). Φυσικά, ο τρόπος διαχείρισης των σχέσεων αυτών, φανερώνει πολλά για το πολιτισμικό επίπεδο της κάθε ανθρώπινης κοινωνίας και έχει αντίκτυπο τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα. Πέρα από την ηθική και συμβολική του διάσταση (και μακριά από συναισθηματισμούς), το όλο ζήτημα έχει να κάνει απλά με την εφαρμογή δύο Νόμων: του Νόμου 4039/2.2.2012 περί αδέσποτων και δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς και του Νόμου 3852/7.6.2010 που είναι …ο Καλλικράτης.

Στο άρθρο 94 του Καλλικράτη με τίτλο «πρόσθετες αρμοδιότητες δήμων», στην παράγραφο 2 αναφέρεται ότι μεταξύ άλλων προστίθεται και η εξής αρμοδιότητα: «Η περισυλλογή αδέσποτων σκύλων, καθώς και η ίδρυση ή βελτίωση εγκαταστάσεων καταφυγίων αδέσποτων σκύλων». Με άλλα λόγια, ο δήμος υποχρεούται να διατηρεί εγκαταστάσεις καταφυγίου αδέσποτων σκύλων. Σήμερα, τέτοιες εγκαταστάσεις δεν υπάρχουν, όπως δεν υπάρχει ούτε εφαρμοζόμενη πολιτική για τα αδέσποτα και αυτό θα είναι το βασικό ζητούμενο για το επόμενο διάστημα.

Στο άρθρο 9 του Νόμου περί αδέσποτων ζώων επίσης αναφέρεται ότι «οι Δήμοι υποχρεούνται να μεριμνούν για την περισυλλογή και τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς» μέσω της ίδρυσης και της λειτουργίας καταφυγίου αδέσποτων ζώων συντροφιάς. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο άρθρο 5 του ίδιου νόμου «σε περίπτωση που επιθυμεί να αποχωριστεί το ζώο συντροφιάς, πρέπει να γνωστοποιεί στην αρμόδια υπηρεσία του Δήμου του τόπου της κατοικίας του την πρόθεσή του αυτή, να το παραδίδει σε αυτόν [σ.σ. στον Δήμο] και να λαμβάνει από πιστοποιημένο κτηνίατρο αντίγραφο της μεταβολής της εγγραφής του ζώου του στη Διαδικτυακή Ηλεκτρονική Βάση σήμανσης και καταγραφής των ζώων συντροφιάς, όπου θα αναφέρεται ο Δήμος ως προσωρινός κάτοχος του αδέσποτου πλέον ζώου». Στο άρθρο 16 του ίδιου νόμου απαγορεύεται «ο βασανισμός, η κακοποίηση, η κακή και βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου, καθώς και οποιαδήποτε πράξη βίας κατ’ αυτού, όπως ιδίως η δηλητηρίαση, το κρέμασμα, ο πνιγμός, το κάψιμο, η σύνθλιψη και ο ακρωτηριασμός» και σύμφωνα με το άρθρο 20 οι παραβάτες τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματικά πρόστιμα έως 15.000 ευρώ.

Ο ισχύων Νόμος: http://www.adespoto.gr/files/n_4039_2012_adespota.pdf (ο οποίος αντικατέστησε το Ν. 3170/2003 για τα δεσποζόμενα και τα αδέσποτα ζώα --δείτε τις διοικητικές κυρώσεις και τα πρόστιμα που προβλέπονται από το νέο νομο: σελ 141-143)

Δυστυχώς όμως οι αιρετοί μας άρχοντες, για μια φορά ακόμη, αποδεικνύονται κατώτεροι των περιστάσεων. Παραθέτω, εν συντομία, τους λόγους:

α) Πολυετής και πλήρης απραξία ως προς το θέμα προστασίας των αδέσποτων ζώων, παρόλο που αυτό προβλέπεται από τον "Καλλικράτη" (όπως και από τον "Καποδίστρια" προηγουμένως), παρόλο που αυτό αποτελεί πάγιο αίτημα πολλών πολιτών, αλλά και προεκλογική δέσμευση όλων των παρατάξεων και παρόλο που το νησί μας έχει δυσφημιστεί αρκετές φορές στο παρελθόν για άσχημες συμπεριφορές ανθρώπων προς τα ζώα, αλλά και για την έλλειψη υποδομών. Εδώ και χρόνια το Κέντρο Περίθαλψης Αδέσποτων Ζώων έχει τεθεί εκτός λειτουργίας. Επιπλέον, σήμερα επιβάλλεται και η αξιοποίηση (και κατάλληλη εκπαίδευση) της Δημοτικής Αστυνομίας σε τέτοιες καταστάσεις και γενικότερα ο  υπεύθυνος σχεδιασμός και η εφαρμογή πολιτικής από γνώστες του αντικειμένου.

β) Επίδειξη αγένειας και ασέβειας προς τους πολίτες (άνω των 100 στον αριθμό) τους οποίους είχαν σε αναμονή για 1μιση ώρα στην αίθουσα του συμβουλίου, αρνούμενοι να ακούσουν και να συζητήσουν άμεσα το θέμα τους, το οποίο μάλιστα έλαβε πανελλαδικές διαστάσεις (κάτι που δεν ισχύει σε άλλες περιπτώσεις θεμάτων εκτός ημερησίας διάταξης).

γ) Έλλειψη προσανατολισμού, αδυναμία συγκρότησης τεκμηριωμένου λόγου, αδικαιολόγητος πλατειασμός, άκρατη πολυλογία και αερολογία, συνεχείς εκνευρισμοί και μη διάθεση συνεννόησης, έλλειψη υπευθυνότητας και μετάθεση ευθυνών, ανόητη αντιστοίχηση διαφορετικών καταστάσεων, υπερβολές που ξεπερνούσαν τα όρια του αστείου και (πολιτικάντικη) προσπάθεια τήρησης ισορροπιών στις φλύαρες τοποθετήσεις τους, ενώ το ζητούμενο ήταν σαφές και συγκεκριμένο: η τήρηση των νόμων, η υπεράσπιση των βασικών αρχών του πολιτισμού μας και η καταδίκη της κακοποίησης των ζώων από τον άνθρωπο στη Λέσβο. [Το να απαιτούν κάποιοι από ένα δημοτικό συμβούλιο να καταδικάσει την κακοποίηση ζώων από... ζώα(!) είναι ενδεικτικό της αντίληψης, της λογικής και του τρόπου σκέψης τους.]

δ) Η τήρηση των νόμων και η υπεράσπιση των βασικών αρχών του πολιτισμού μας, δεν είναι θέματα που απασχολούν μόνο τους ζωόφιλους (όπως προσπάθησαν να το παρουσιάσουν), αλλά όλους τους συνειδητοποιημένους πολίτες. Είναι θέματα αυτονόητα που δεν μπορούν και δεν πρέπει να τίθενται υπό διαπραγμάτευση από κανέναν αιρετό σύμβουλο του ανωτάτου οργάνου διοίκησης του Δήμου. Πόσο μάλλον να αποτελούν ολόκληρο ρεύμα, το οποίο εκπροσωπήθηκε ευθαρσώς από αρκετούς αιρετούς συμβούλους (από αυτούς άλλοι μίλησαν δημόσια και άλλοι όχι), αρκετοί εκ των οποίων είναι τοποθετημένοι σε υπεύθυνα πόστα (για τους ενδιαφερομένους, υπάρχει το σχετικό βίντεο, καθώς η τηλεόραση ήταν παρούσα...). Το γεγονός αυτό φανερώνει ένα μεγάλο πολιτισμικό έλλειμμα στους αιρετούς μας εκπροσώπους.

Δυστυχώς, σήμερα η έλλειψη παιδείας, καθώς και η έλλειψη γενικότερου προσανατολισμού και αποτελεσματικότητας είναι εμφανείς (και όσο δεν το αναγνωρίζουμε και δεν το καταπολεμάμε, τόσο αυτό θα διογκώνεται και θα μας φταίνε οι «άλλοι»). Το Δημοτικό Συμβούλιο Λέσβου, ως ανώτατο όργανο διοίκησης του Δήμου, οφείλει εντίμως να αναλαμβάνει τις ευθύνες του, να πρωτοστατεί στην καλλιέργεια της πολιτισμικής συνείδησης των πολιτών, να υπερασπίζεται το όνομα και τη φήμη του τόπου και να βοηθά στην αλλαγή της νοοτροπίας και της συμπεριφοράς και όχι να υποθάλπει άρρωστες καταστάσεις, ούτε να νίπτει τας χείρας του…

Εξελίξεις γύρω από το θέμα της δημιουργίας του Κοινωνικού Παντοπωλείου

Νοέμβριος 2013: Μετά από τις ολοκληρωμένες προτάσεις και οδηγίες, τις συνεχείς πιέσεις και την κινητοποίηση ομάδας πολιτών, η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου αφού μίσθωσε νέο χώρο στέγασης, προχωρά σε ίδρυση Κοινωνικού Παντοπωλείου, του οποίου τη διαχείριση αποφάσισε να έχει η ίδια (για ευνόητους λόγους...), μη καλώντας τις ομάδες πολιτών που ξεκίνησαν την όλη προσπάθεια. Τουλάχιστον, έστω και υπό αυτές τις συνθήκες, αναμένεται η άσκηση (πραγματικής) κοινωνικής πολιτικής (και όχι ...πολιτικαντισμού, εν όψει  αυτοδιοικητικών εκλογών) από τους -εδώ και χρόνια- ιθύνοντες...

Νοέμβριος 2012: Σύμφωνα με πληροφορίες, μέχρι σήμερα, η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου ΔΕΝ έχει έρθει ακόμη σε επικοινωνία με τους εθελοντές πολίτες για το θέμα του χώρου στέγασης ενός Κοινωνικού Παντοπωλείου, του οποίου τη μέριμνα της λειτουργίας θα είχε ένα δίκτυο εθελοντών. Σε παλαιότερα σχετικά αιτήματα ΔΕΝ ανταποκρίθηκαν ούτε ο Δήμος Λέσβου, ούτε τα Φιλανθρωπικά Καταστήματα Μυτιλήνης.

Ιούνιος 2012: Νεότερα περί ίδρυσης του κοινωνικού παντοπωλείου των πολιτών στη Μυτιλήνη, σύμφωνα με πληροφορίες, θα ανακοινωθούν με δελτίο τύπου από την επιτροπή διαχείρισής του, την οποία απαρτίζουν απλοί πολίτες. Αυτό θα γίνει όταν δοθεί (δημόσιος) χώρος στέγασης από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Ο προηγούμενος (ιδιωτικός) χώρος στέγασης που είχε ανακοινωθεί, απαιτούσε επισκευές, υγειονομική άδεια και καταβολή ενοικίου, στο κόστος των οποίων δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν --αλλά και συνεχώς να ανταποκρίνονται-- οι λίγοι εθελοντές, παρά τη θέληση και τις φιλότιμες προσπάθειές τους...

Το πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ των συλλόγων που θα διαχειρίζονται το κοινωνικό παντοπωλείο, όπως αυτό έχει κατατεθεί στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, προβλέπει "αυστηρή τήρηση της ανωνυμίας των εμπλεκόμενων φυσικών προσώπων". 

6.2012: Όλη η κουβέντα περί Κοινωνικού Παντοπωλείου από το Δεκέμβριο του 2011, καθώς και η υποβαλλόμενη σχετική πρόταση, ενεργοποίησε την Ιερά Μητρόπολη Μυτιλήνης, η οποία μη αποδεχόμενη την πρόταση ομάδων εθελοντών πολιτών για συνεργασία, εξήγγειλε τη λειτουργία δικού της Κοινωνικό Παντοπωλείο σε δικό της χώρο, στην οδό Τερπάνδρου 1 στη Μυτιλήνη. Το παντοπωλείο λειτουργεί κυρίως με συμβασιούχους του προγράμματος Κοινωφελούς Εργασίας της ΜΚΟ "Ηλιαχτίδα" και του Δήμου Λέσβου.

4.2012 Τα Φιλανθρωπικά Καταστήματα Μυτιλήνης δεν ανταποκρίθηκαν στο αίτημα παραχώρησης χώρου (με αριθμό πρωτοκόλλου 50/1-2-2012) για λειτουργία Κοινωνικού Παντοπωλείου.

7.3.2012: Πραγματοποιήθηκε σύσκεψη εκπροσώπων όλων των φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Κοινωνικής Μέριμνας, στο χώρο της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Β. Αιγαίου.

Η Επιτροπή Διαχείρισης του Κοινωνικού Παντοπωλείου πρότεινε στην υπηρεσία Κοινωνικής Μέριμνας:

α) τη δημιουργία μιας συνολικής βάσης δεδομένων των άπορων συμπολιτών μας, βάσει μιας σειράς αντικειμενικών κριτηρίων, και τη συνεχή μέριμνα επικαιροποίησής της, καθώς σήμερα τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς,

β) τη συνεννόηση/ δικτύωση μεταξύ των θεσμικών φορέων και συλλόγων, ομάδων πολιτών και ΜΚΟ, ως προς την κάλυψη των βασικών αναγκών των απόρων, έτσι ώστε ο κάθε φορέας να εξυπηρετεί διαφορετικά άτομα που πραγματικά χρήζουν βοήθειας/ στήριξης (κάτι που δεν διασφαλίζεται με τις υπάρχουσες συνθήκες), και

γ) την καταγραφή των στοιχείων επικοινωνίας, των τομέων δραστηριοποίησης και των παρεχόμενων υπηρεσιών όλων των θεσμικών και μη θεσμικών φορέων/ συλλόγων/ ομάδων πολιτών του νησιού που ασχολούνται με το θέμα της κοινωνικής μέριμνας και αλληλεγγύης, προς άμεση και συντονισμένη κάλυψη κάθε ανακύπτουσας ανάγκης.

14.2.2012: Ο Εμπορικός Σύλλογος Μυτιλήνης, την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2012, ενημερώθηκε για την πρωτοβουλία ίδρυσης Κοινωνικού Παντοπωλείου και κάλεσε όσα μέλη του επιθυμούν να στηρίξουν αυτή την προσπάθεια να το κάνουν. Ορισμένα μέλη του συλλόγου μοίρασαν στον εμπορικό κόσμο μια επιστολή που τους εστάλη από τους διοργανωτές της όλης προσπάθειας, περιγράφοντας με δυο λόγια το τι είναι το κοινωνικό παντοπωλείο.
Διευκρίνηση: Ο Εμπορικός Σύλλογος Μυτιλήνης ως φορέας δεν εμπλέκεται στην πρωτοβουλία ίδρυσης του παντοπωλείου, ωστόσο η συνδρομή των μελών του με (αδιάθετα) υλικά αγαθά θα είναι πολύτιμη, ειδικά όταν αυτό αποφασιστεί να γίνεται σε μια μόνιμη βάση.

8.2.2012: Μετά από αρκετές επαφές, πληροφορηθήκαμε ότι βρέθηκε χώρος που θα στεγάσει το Κοινωνικό Παντοπωλείο. Ο χώρος (περίπου 50-60 τμ από τα 100 τμ της αίθουσας) δεν παραχωρήθηκε από κάποιο δημόσιο/ θεσμικό φορέα, αλλά από τον Σύλλογο Μακεδόνων Λέσβου και πρόκειται για την ίδια την έδρα του συλλόγου που βρίσκεται στη Χρυσομαλλούσα (οδός Οικονόμου Τάξη 20) λίγο πιο κάτω απ' το Νοσοκομείο.

Από αύριο ξεκινά η διαμόρφωση του χώρου αυτού και η οργάνωση του παντοπωλείου. Την προσπάθεια αυτή θα πλαισιώσουν διάφοροι σύλλογοι, τα ονόματα των οποίων θα ανακοινωθούν σύντομα, αφού ολοκληρωθούν οι επαφές που έχουν αρχίσει.

Σύντομα το Κοινωνικό Παντοπωλείο των Ενεργών Πολιτών της Λέσβου θα γίνει πραγματικότητα.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Η παλαιότερη ανακοίνωση/ ανταπόκριση:

Ο Σύνδεσμος Εφέδρων Καταδρομέων Λέσβου, βλέποντας τη χρόνια ανεπάρκεια των θεσμικών φορέων και των υπευθύνων για την κοινωνική μέριμνα (αλλά και των διαφόρων θεωρητικών, κλπ), αποφάσισε να ξεκινήσει μια σειρά δράσεων, αφενός για να καλύψει --έστω και λίγο-- αυτό το μεγάλο κενό και αφετέρου για να ενεργοποιήσει ζωντανά κύτταρα της κοινωνίας αυτή την κρίσιμη περίοδο που διανύει η χώρα μας.

Έτσι, με την υποστήριξη και άλλων συλλόγων και φορέων, τις ημέρες των εορτών διοργάνωσε δείπνο αγάπης στον υπαίθριο χώρο του Δημοτικού Θεάτρου Μυτιλήνης. Στις 28 Δεκεμβρίου 2011, κατά τη διάρκεια αυτής της κοινωνικής εκδήλωσης, μοιράστηκε γραπτώς μια αναλυτική πρόταση δημιουργίας Κοινωνικού Παντοπωλείου, την οποία μπορείτε να βρείτε εδώ: http://lesvos-activism.blogspot.com/2012/01/blog-post_20.html. Στις 30 Δεκεμβρίου 2011, η πρόταση/ είδηση δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εμπρός» και στις 6 Ιανουαρίου 2012 δημοσιεύτηκαν αρκετές παραπάνω λεπτομέρειες ως προς τη συγκρότηση του έργου στην εφημερίδα «Πολιτικά» (το ρεπορτάζ προήλθε από την πρόταση που μοιράστηκε στους εκπροσώπους των φορέων στις 28/12), ενώ στις 22 Ιανουαρίου 2012 παρουσιάστηκε δημοσίως στη Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Μυτιλήνης, κατά τη διάρκεια της εκδήλωση κοπής της πρωτοχρονιάτικης πίτας του Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων και του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών, όπου σχεδόν άπαντες οι φορείς ήταν παρόντες δια των εκπροσώπων τους. Αυτά, ως προς τη διασαφήνιση του ιστορικού, διότι ο Σύνδεσμος Εφέδρων Καταδρομέων για όλα τα παραπάνω (σκοπίμως) δεν εξέδωσε ποτέ δελτία τύπου, ούτε βγήκε στην τηλεόραση.

Ως προς το έργο, το σχεδιασμό, την οργάνωση και τον συντονισμό του Κοινωνικού Παντοπωλείου --τουλάχιστον στην αρχή-- τα έχει αναλάβει ο Σύνδεσμος Εφέδρων Καταδρομέων Λέσβου. Στη συνέχεια, θα υπάρξουν αρκετοί φορείς/ σύλλογοι που θα υποστηρίξουν αυτή την πρωτοβουλία. Ο κάθε φορέας θα έχει το δικό του ρόλο. Μέχρι τώρα, δήλωσαν τη συμμετοχή και υποστήριξή τους αρκετοί πολίτες, κάποιοι σύλλογοι, καθώς και το Δίκτυο Δημοτικών-Τοπικών Κοινοτήτων Λέσβου. Ο Σύνδεσμος ελπίζει στη συμμετοχή των ενεργών πολιτών της Μυτιλήνης. Η πρόσκληση σε εθελοντές/ ενεργούς πολίτες είναι ανοιχτή. Σκοπός είναι να γίνει μια όμορφη συλλογική προσπάθεια και να είναι πραγματικά αποτελεσματικό αυτό το έργο.

Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Πειραιά

Έχει γίνει μια επαφή με τη Διεύθυνση Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, όσον αφορά την επιλογή των (πρώτων) οικογενειών που θα έχουν πρόσβαση στο Κοινωνικό Παντοπωλείο με ειδική κάρτα, η οποία θα πρέπει να δοθεί βάσει συγκεκριμένων αντικειμενικών --και όχι υποκειμενικών-- κριτηρίων.

Επίσης, εδώ και κάποιες ημέρες, ξεκίνησε (ανεπίσημα) η συλλογή και ομαδοποίηση αντικειμένων στο χώρο του Συνδέσμου.

Όσον αφορά το χώρο στέγασης, έχει υποβληθεί επίσημο έγγραφο στα Φιλανθρωπικά Καταστήματα Μυτιλήνης (με αριθμό πρωτοκόλλου 50/1-2-2012), με το οποίο ο Σύνδεσμος Εφέδρων Καταδρομέων Λέσβου αιτείται από τον εν λόγω φορέα την παραχώρηση χώρου στέγασης για το Κοινωνικό Παντοπωλείο, βάσει του σχετικού κοινωφελούς/ φιλανθρωπικού σκοπού τους (των ΦΚΜ) και δεδομένης της ακίνητης περιουσίας τους (και φυσικά δεδομένης της σημερινής εξαιρετικά δύσκολης οικονομικής συγκυρίας).

Από τη στιγμή που θα βρεθεί ο χώρος, θα ξεκινήσει άμεσα η οργάνωση αυτού του παντοπωλείου, καθώς και η ενημέρωση για τους τρόπους με τους οποίους οι πολίτες θα μπορούν να συνδράμουν στην όλη προσπάθεια. Σε αυτή την ανιδιοτελή προσπάθεια απαιτείται σεμνότητα, αλληλοσεβασμός, ειλικρίνεια, υπευθυνότητα και διάθεση για καλή συνεργασία, από όλους και ιδίως από τους εμπλεκομένους εκπροσώπους των φορέων/ συλλόγων/ ομάδων. Όσοι στερούνται των παραπάνω, δεν θα μπορέσουν να συνεργαστούν με τον Σύνδεσμο Εφέδρων Καταδρομέων Λέσβου.


Σημείωση: Το κοινωνικό παντοπωλείο, και γενικά τέτοιες κινήσεις, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως μέσο καλλιέργειας πελατειακών σχέσεων εξάρτησης ή/και ως μέσο προσωπικής προβολής και ανέλιξης (το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως σε φορείς που δουλεύουν με πελατειακά δίκτυα και έχουν σχετικό και μάλιστα αμειβόμενο αντικείμενο εργασίας--ως προς τα άτομα, είναι συνήθως αυτοί που περιμένουν να καπηλευτούν τον κόπο των άλλων και να ωφεληθούν από αυτό). Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε ανήθικη και ανέντιμη πράξη.
Όπως, θα αποτελούσε ανήθικη και ανέντιμη πράξη, αν ο καθένας ορμώμενος από το προσωπικό του δόγμα ή από τα δικά του ένστικτα και πάθη, εκσφενδόνιζε βολές ενάντια σε ανθρώπους που πάνε εμπράκτως να βοηθήσουν σε μια δύσκολη εποχή.
Γι' αυτό οι συμμετέχοντες, έχοντας ορθάνοιχτα μάτια και ευήκοα ώτα, οφείλουν να μην αφήνουν ούτε τους μεν, ούτε τους δε, και να λειτουργούν βάσει της συνείδησής τους. Τροφή για σκέψη...και δράση.

Πρόταση δημιουργίας Κοινωνικού Παντοπωλείου

Το περιεχόμενο του εγγράφου-πρότασης του Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων Λέσβου που μοιράστηκε σε εκπροσώπους τοπικών φορέων και της Ιεράς Μητρόπολης στις 28.12.2011, κατά τη διάρκεια κοινωνικής εκδήλωσης.

Περιγραφή

Η προτεινόμενη κίνηση θα έχει να κάνει με δωρεάν παροχή ειδών παντοπωλείου, ρούχων, επίπλων, παιχνιδιών, βιβλίων, οικιακού εξοπλισμού, απορρυπαντικών, σε επιλεγμένες οικογένειες.

Σκοπός: Η κάλυψη πρωτογενών και ορισμένων δευτερογενών αναγκών επιβίωσης απόρων συμπολιτών μας και η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ανακύκλωσης/ επαναδιάθεσης προϊόντων, καθώς και η οργάνωση συμπληρωματικών δράσεων κοινωνικού χαρακτήρα.

Επί μέρους στόχοι:

• Δικτύωση, ενίσχυση και συνεργασία συλλόγων και πρωτοβουλιών/ θεσμών κοινωνικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα.
• Καλλιέργεια κοινωνικής αλληλεγγύης, κοινωνικής συνοχής και κοινοτικού αισθήματος ευθύνης.
• Ενεργοποίηση πολιτών

Επεξήγηση

Ο χώρος: Το κοινωνικό παντοπωλείο θα λειτουργεί σε κεντρικό σημείο της πόλης, σε χώρο που θα παραχωρηθεί από δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα. Στο χώρο του παντοπωλείου θα πρέπει να υπάρχει μια αποθήκη συγκέντρωσης των υλικών, διαμορφωμένος χώρος έκθεσης προϊόντων (ράφια), αλλά και ένας ή περισσότεροι καταψύκτες για τρόφιμα.

Για παράδειγμα, μπορεί να παραχωρηθεί (με χρησικτησία) κάποιος --από τους πολλούς-- δημοτικός χώρος, αποθήκη ή οικία, ή κάποιος αντίστοιχος χώρος που ανήκει στα Φιλανθρωπικά Καταστήματα Μυτιλήνης στο πλαίσιο άσκησης κοινωνικής πολιτικής και ταυτόχρονης αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας τους.ικονομία (άσκηση οικονομικής δραστηριότητας με κοινωνικούς σκοπούς-στόχους), διότι υπάρχει προοπτική.

Η επιλογή των δικαιούχων/ απόρων πολιτών: Η επιλογή των οικογενειών που θα έχουν πρόσβαση στο κοινωνικό παντοπωλείο θα γίνει από ειδική επιτροπή, βάσει συγκεκριμένων (αντικειμενικών και όχι υποκειμενικών) κριτηρίων, σε συνεργασία με τα αρμόδια γραφεία/ διευθύνσεις άσκησης κοινωνικής πολιτικής της περιφέρειας (π.χ. Διεύθυνση Κοινωνικής Μέριμνας) ή του δήμου, τα οποία θα πρέπει να έχουν ενημερωμένους σχετικούς καταλόγους--προϊόντα ανάλογης έρευνας.

Οι ενδιαφερόμενοι ίσως κληθούν να προσκομίσουν μια σειρά από δικαιολογητικά (π.χ. εκκαθαριστικό, κάρτα ανεργίας, λογαριασμοί ΟΤΕ/ΔΕΗ, ιατρικές γνωματεύσεις, μισθωτήριο, κλπ) για να μπορούν να παραλάβουν μια ειδική κάρτα πρόσβασης στα προϊόντα του παντοπωλείου.

Προσφορές πολιτών για το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Αλεξανδρούπολης

Επιχειρήσεις-χορηγοί: Θα εφοδιάζεται από επιχειρήσεις οι οποίες θα διαφημίζονται μέσω του δικτύου των τοπικών ΜΜΕ, απ’ όπου θα προωθείται η κίνηση. Οι επιχειρήσεις θα παρέχουν είδη παντοπωλείου και ρούχα, από το αδιάθετο εμπόρευμα των καταστημάτων τους. Οι επιχειρήσεις που θα στηρίξουν την προσπάθεια θα προσφέρουν έκπτωση στους εθελοντές που θα προσφέρουν εργασία στο παντοπωλείο (σ.σ. αυτό θα χρησιμοποιηθεί ως επιπλέον κίνητρο αν χρειαστεί).

Οι πολίτες: Πέρα από την εθελοντική προσφορά της εργασίας τους και τη διάδοση του σκοπού της κίνησης αυτής, θα μπορούν να εφοδιάζουν το παντοπωλείο με τρόφιμα, γάλα, χυμούς, ρούχα, παιχνίδια, βιβλία, έπιπλα, οικιακό εξοπλισμό, κλπ, τα οποία θα βρίσκονται σε καλή κατάσταση.

Τα προϊόντα: Τρόφιμα, ποτά, αλλά και καινούργια ή μεταχειρισμένα έπιπλα, ρούχα, παιχνίδια, βιβλία, οικιακός εξοπλισμός, κλπ. Στόχος η επαναχρησιμοποίηση/ επαναδιάθεση προϊόντων. Τα προϊόντα θα διανέμονται ανά είδος, σε καθορισμένες ποσότητες ανά δικαιούχο και σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα. Η ανάπτυξη εναλλακτικής ανακύκλωσης μέσω της επαναχρησιμοποίησης των άχρηστων αντικειμένων συμβάλλει: α) στην κάλυψη αναγκών και επιθυμιών για ορισμένους, β) στη μείωση του όγκου των απορριμμάτων, γ) στην ενίσχυση και προώθηση πρωτοβουλιών κοινωνικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Ως περίπτωση καλής πρακτικής αναφέρεται το δίκτυο "charity shop" στη Μ. Βρετανία. Ωστόσο, θα υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις... Είναι αυτονόητο ότι τα προϊόντα θα διατίθενται στους απόρους ΔΩΡΕΑΝ. Κατά συνέπεια, δεν θα γίνεται διακίνηση χρήματος στο Κοινωνικό Παντοπωλείο.

Η εργασία: Θα είναι εθελοντική. Την εργασία του θα μπορεί να την προσφέρει εθελοντικά ο κάθε πολίτης. Απαιτούνται 2 άτομα σε κάθε δίωρη βάρδια και υπολογίζονται τρεις βάρδιες την εβδομάδα. Δηλαδή, 6 άτομα την εβδομάδα. Θα μπορούσε να γίνει και προσφορά εργασίας στο πλαίσιο της πρακτικής άσκησης φοιτητών, προσφορά εργασίας από πολίτες ή ακόμα και από τους ίδιους τους απόρους. Όσοι εργάζονται ως εθελοντές, θα τους σημειώνονται οι ώρες εργασίας και θα έχουν σημαντική έκπτωση (30-50%) από συγκεκριμένα συμβεβλημένα καταστήματα-επιχειρήσεις αναλόγως των ωρών εργασίας τους (σ.σ. αυτό θα ενεργοποιηθεί ως επιπλέον κίνητρο αν χρειαστεί), αλλά και καταγεγραμμένη προϋπηρεσία (κοινωνική απασχόληση), αναγνωρισμένη από τον πρώτο και δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης.

Η δωρεάν προσφορά έτοιμου φαγητού: Μια φορά την εβδομάδα θα διοργανώνεται και προσφορά φαγητού (ήδη υπάρχουν προσφορές από μέλη του Συνδέσμου).

Φωτογραφία από το Κοινωνικό Παντοπωλείο της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου

Κοινωνικά Παντοπωλεία ανά την Ελλάδα
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Αθήνας
Σοφοκλέους 66 (ανοικτό κάθε Τρίτη και Πέμπτη)
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Πειραιά
Φίλωνος 31 (ανοικτό κάθε Τετάρτη και Παρασκευή)
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Θεσσαλονίκης
Μοναστηρίου 124 (ανοιχτό κάθε Τρίτη και Πέμπτη)
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Πολίχνης
Αγίου Παντελεήμονος 10 και Αγνώστου Στρατιώτη (Πάρκο Δημαρχείου)
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Ρεθύμνου
Καζαντζάκη 6-8 (πάροδος Γιαμαλάκη)
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Τυρνάβου
Ηλ. Τριανταφύλλου 17
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Καβάλας
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Καλαμάτας
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Αλεξανδρούπολης
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Χανίων
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Σταυρούπολης Ξάνθης
Τηλ.: 2542022693
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Νομαρχίας Ηρακλείου Κρήτης
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Νομαρχίας Δωδεκανήσου
- Κοινωνικό Παντοπωλείο Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου

Η λίστα με τα Κοινωνικά Παντοπωλεία σε όλη την Ελλάδα: http://www.tsantiri.gr/koinonia-kinimata/diadoste-i-lista-me-ta-kinonika-pantopolia-se-oli-tin-ellada.html

Σημείωση: Η παραπάνω πρωτο-εισαχθείσα, αναλυτική και συγκροτημένη πρόταση κοινωνικής πρωτοβουλίας-δράσης που παρουσιάστηκε δύο φορές δημοσίως --και επιγραμματικά έχει ξανακουστεί στη Μυτιλήνη (σ.σ. οπότε δεν είναι καινούργια η σύλληψη της ιδέας που υπάρχει εδώ και χρόνια, αλλά είναι ο σχεδιασμός, η συγκρότηση, η εκκίνηση και η πρακτική εφαρμογή της στον τόπο μας, το οποίο είναι και το ζητούμενο)-- ονομάστηκε "κοινωνικό παντοπωλείο", λόγω της ευρείας εξάπλωσης, αποδοχής και δυναμικής του "πιασάρικου" αυτού όρου σε όλη την Ελλάδα, όπως φαίνεται στην παραπάνω λίστα.
Τα κοινωνικά παντοπωλεία ανά την Ελλάδα, δεν είναι απαραίτητο να ταυτίζονται ή να μοιάζουν μεταξύ τους, καθώς η σκέψη, ο σχεδιασμός, η διαχείριση, η λειτουργία και το όλο υπόβαθρο που υπάρχει, διαφέρουν από άτομο σε άτομο, από ομάδα σε ομάδα, από τόπο σε τόπο και από χρόνο σε χρόνο.
Η παρούσα πρόταση θα διαμορφώνεται εν τω γίγνεσθαι... και αναμένεται να αποτελεί προϊόν σκέψης αρκετών εμπλεκομένων ατόμων/ ομάδων/ συλλόγων. Οι όποιες επιπλέον σκέψεις/ προτάσεις βελτίωσης είναι πάντοτε θεμιτές.

εκ του Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων Λέσβου

Σχετικό δημοσίευμα: http://politikalesvos.gr/?p=630

Η επική μάχη του Kruger

Ο αγώνας επιβίωσης μεταξύ ενός κοπαδιού βουβαλιών, μιας ομάδας λιονταριών και ενός κροκοδείλου στο Εθνικό Πάρκο του Kruger στη Νότιο Αφρική. Ένα τυχαίο, ερασιτεχνικό βίντεο, πλούσιο σε ερμηνείες, νοήματα και διδαχές.
 

Επιχειρώ να προσαρμόσω τους παραπάνω ρόλους, στα δεδομένα του τόπου μας (βλ. ανθρώπινη οικολογία).

Οι βούβαλοι είναι οι πολίτες της Λέσβου που βοσκάνε αμέριμνοι στις όχθες του ποταμού.  

Τα λιοντάρια είναι οι αλαζόνες «μεγαλο-παράγοντες» της κατεστημένης κατάστασης (status quo) που έχουν μάθει να λειτουργούν με συγκεκριμένους τρόπους, ανεξαρτήτως χαρακτήρα. Επιβιώνουν από τη σάρκα των βουβαλιών, διαιωνίζοντας την παρουσία τους και επιβάλλοντας την κυριαρχία τους στους άλλους. Δεν κυνηγάνε μόνα(-οι) τους, αλλά πάντοτε σε ομάδες (δίκτυα), για λόγους αποτελεσματικότητας. Προτιμάνε τους πιο αδύναμους και απομονωμένους στόχους.

Ο κροκόδειλος είναι ο οποιοσδήποτε εκμεταλλεύεται την ευνοϊκή του θέση, τις συνθήκες και το οικείο του περιβάλλον, για να υφαρπάξει την λεία των άλλων ή την έτοιμη λεία.

Αυτή, λοιπόν, είναι μια άλλη πτυχή του Νόμου της Φύσης. Πήραμε μια γεύση για αυτό που συμβαίνει, πέρα από την ανθρώπινη ματιά, σε επίπεδο καθαρής επιβίωσης. Αρκετές οι εφαρμογές, ακόμα περισσότερες οι σκέψεις... Και το μήνυμα εστάλη...

Η όμορφη Γιορτή του Κάστανου στην Αγιάσο: σχεδιασμός και προοπτικές

Η Αγιάσος της Λέσβου είναι ένας γραφικός ορεινός οικισμός που παρουσιάζει μεγάλο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και πλαισιώνεται από ένα δασικό οικοσύστημα, το οποίο αποτελεί περιοχή NATURA 2000. Το τοπίο της Αγιάσου είναι ένα από τα πιο σημαντικά πολιτισμικά κεφάλαια της Λέσβου, καθώς έχει μεγάλη οικολογική, βοτανολογική, αισθητική, λειτουργική, αναψυχική, παραγωγική, ιστορική και αρχαιολογική αξία. Ωστόσο, μέχρι σήμερα παραμένει ένας σχεδόν ανεκμετάλλευτος πόρος οικονομικής και πολιτισμικής ανάπτυξης.

Το όρος Όλυμπος της Αγιάσου, περιοχή NATURA

Η Γιορτή του Κάστανου είναι μια γιορτή αγροτουρισμού με παράλληλες εκδηλώσεις, εκθέσεις και δραστηριότητες γύρω από το κάστανο, η οποία συνδιοργανώθηκε από μέλη του δικτύου των «Εμψυχωτών» επιχειρηματικότητας της ΤΕΔΚ Λέσβου σε συνεργασία με τον (πρώην) δήμο Αγιάσου και υποστηρίχτηκε από τοπικούς συλλόγους και κάποιους χορηγούς. Μέλη του δίκτυου αυτών των νέων ανθρώπων, οι οποίοι τότε εργάζονταν στο πρόγραμμα EQUAL (με συντονιστή εταίρο την ΕΤΑΛ, γι' αυτό υπάρχουν τα λογότυπα της εταιρείας και του προγράμματος), εργάστηκαν για την Αγιάσο... Ανέλαβαν το σχεδιασμό, την οργάνωση της εορτής (συμπεριλαμβανομένου του συντονισμού και της προώθησής της μέσω των ΜΜΕ, την ανεύρεση χορηγών, κλπ), όπως φαίνεται στις αφίσες και τα προγράμματα του 2004.

Το πρόγραμμα της πρώτης Γιορτής του Κάστανου (2004)

Από την πρώτη σελίδα του προγράμματος-πρόσκλησης (2004)

Λεπτομέρειες από την αφίσα της 1ης εορτής, της οποίας τη διοργάνωση είχαν αναλάβει οι "Εμψυχωτές" Επιχειρηματικότητας της ΤΕΔΚ (χορηγοί οργάνωσης). Ωστόσο, σήμερα αυτό δεν αναφέρεται πουθενά...

Στην εορτή αυτή αναδεικνύεται η συμβολική και η παραγωγική ύπαιθρος, δηλαδή τόσο η αγροτική κουλτούρα, τα ανθρώπινα δημιουργήματα, οι παραδόσεις, οι μύθοι, οι θρύλοι και η κληρονομιά, όσο και τα τοπικά προϊόντα του καστανιώνα, τα αγροτικά εργαλεία, κλπ, και οι  Λέσβιοι καλούνται να έρθουν σε άμεση επαφή με το τοπίο τους και να το βιώσουν με διαφορετικούς τρόπους, ενώ δημιουργούνται προϋποθέσεις ανάπτυξης εναλλακτικών πηγών εισοδήματος. Η δημιουργία εναλλακτικών πηγών εισοδήματος και απασχόλησης είναι ένας από τους βασικούς στόχους της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και ένα μεγάλο ζητούμενο για την κοινωνία της Λέσβου. Η πρώτη Γιορτή του Κάστανου αποτέλεσε το πρότυπο των άλλων επτά εορτών (καθώς και της Γιορτής του Κερασιού).

Γενικότερα, όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή της Αγιάσου, θα πρέπει να απασχολήσουν τους αρμόδιους αυτοδιοικητικούς, αλλά και υποψήφιους επενδυτές (και μια μερίδα των εθελοντικών ομάδων, σε δεύτερη φάση), τα εξής:

• η δημιουργία και προώθηση ποιοτικών υποδομών διαμονής,
• η οργάνωση και προώθηση καλλιτεχνικών, αθλητικών, αγροτικών και άλλων εκδηλώσεων, διαγωνισμών, εκθέσεων, κλπ.,
• η διοργάνωση και προώθηση εκπαιδευτικών εκδηλώσεων, ημερίδων, συνεδρίων, κλπ, λόγω φυσικού περιβάλλοντος (Natura) και βάσει των υπαρχουσών υποδομών,
• η οργάνωση και προώθηση εκδρομών και περιπάτων,
• η οργάνωση και προώθηση φθινοπωρινού πακέτου διακοπών (π.χ. 3ήμερο στην Αγιάσο),
• η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών προώθησης (διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνία, κλπ) και διαφόρων μεθόδων διαφήμισης της Αγιάσου, και
• η ολοκληρωμένη διαχείριση του καστανιώνα και η καλύτερη αξιοποίηση των προϊόντων του.

Τα παραπάνω έχουν επισημανθεί από το 2004. Ωστόσο, δεν παρατηρούνται ουσιαστικές εξελίξεις στην προώθηση του καστανιώνα και των εορτών της υπαίθρου και, εν τέλει, της Αγιάσου ως προορισμού. Υπήρξαν λόγοι και τοπικές αγκυλώσεις, άσχημες νοοτροπίες και συμπεριφορές, εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων, έλλειψη σεβασμού (που έφτασε μέχρι και σε βαθμό προσωπικής δίωξης, ή αλλιώς "ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος") και διαφόρων ειδών προβλήματα και περιορισμοί που δεν επέτρεψαν περαιτέρω συνεργασία και ανάπτυξη (υπάρχουν τα σχετικά ντοκουμέντα για κάθε ενδιαφερόμενο)… κάτι, δυστυχώς, συνηθισμένο στο περιβάλλον της τοπικής μας αυτοδιοίκησης… κάτι που οι νεότεροι οφείλουν να αποβάλλουν. Γενικότερα, σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις, δεν θα πρέπει να απασχολεί το εύκολο, γρήγορο και πρόσκαιρο κέρδος, αλλά η προοπτική, η συνέργια, η συνέπεια και ο σωστός σχεδιασμός σε βάθος χρόνου. Αυτό που έχει, λοιπόν, σημασία είναι η εξέλιξη και ο εμπλουτισμός τους… και σε κάθε περίπτωση, αυτό που πρέπει να υπερισχύει να είναι το συλλογικό --και όχι το ατομικό-- συμφέρον.

Σήμερα, απαιτείται μια γενική ανασυγκρότηση και επικαιροποίηση της επιτυχημένης εορτής και του όλου σχεδίου προστασίας και προώθησης του καστανιώνα από επιστήμονες ή/και πραγματογνώμονες που διαθέτουν τις ανάλογες γνώσεις και εμπειρίες (ή ακόμα και από άτομα που διαθέτουν τη φαντασία ή το όραμα) και μπορούν να τις διαχειριστούν ορθά, μεθοδικά και αποτελεσματικά, εντάσσοντας σε κάθε δράση και τον τοπικό πληθυσμό, με τη στήριξη της αυτοδιοίκησης.

Προς το παρόν, ραντεβού στα αγαπημένα μονοπάτια του καστανιώνα... στην 8η Γιορτή Κάστανου, την Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2011.

Η Γιορτή του Κάστανου: σχεδιάστηκε στα πρότυπα άλλων εορτών αγροτουρισμού, ευρωπαϊκών και ελληνικών. Ευρωπαϊκών, όπως του Mourjou και του Bocognano (Κορσική) της Γαλλίας, της Valsugana και του Montemonaco της Ιταλίας, του Marvγo της Πορτογαλίας, του Muggio της Ελβετίας, αλλά και ελληνικών, όπως της Ανω Χώρας της ορεινής Ναυπακτίας, του Παλαιοχωρίου του Παγγαίου, της Άρνας Λακωνίας, της Καστάνιτσας της Αρκαδίας, της Αγίας Τριάδας της Ευρυτανίας. Κατά συνέπεια, οι σημερινοί υπεύθυνοι σχεδιασμού, θα πρέπει να λάβουν υπ'όψιν τα παραπάνω παραδείγματα επιτυχημένων εορτών, τους στόχους και την ιστορία της εορτής, αλλά και τις νέες τάσεις που παρατηρούνται στην ύπαιθρο. Στην ίδια λογική με τη Γιορτή του Κάστανου, και στο πλαίσιο ανάπτυξης δραστηριοτήτων ήπιας μορφής που θα μπορούσαν να προσφέρουν λύσεις/ διεξόδους, σχεδιάστηκε αργότερα και η Γιορτή της Λεσβιακής Υπαίθρου στα Πάμφιλα: http://lesvos-activism.blogspot.gr/p/1.html.

Εμψυχωτές επιχειρηματικότητας: δίκτυο δεκατεσσάρων νεαρών συμβούλων επιχειρηματικότητας και τοπικής ανάπτυξης της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων (ΤΕΔΚ) Λέσβου που έδρασε για ενάμιση χρόνο την περίοδο 2004-2005 και απαρτίζονταν από γεωπόνους, γεωγράφους-αγροτολόγους, περιβαλλοντολόγους, οικονομολόγους, κλπ (ένας εμψυχωτής για κάθε έναν από τους 13 πρώην δήμους του νησιού και ένας συντονιστής).

Όσον αφορά τη γιορτή του κάστανου, είναι σε λίγους γνωστό ότι ο συντονιστής του δικτύου των Εμψυχωτών σε συνεργασία με τον τότε Εμψυχωτή του Δήμου Αγιάσου ανέλαβαν (αφιλοκερδώς) το σχεδιασμό, την οργάνωση, το συντονισμό, την προώθηση/ διαφήμιση της πρώτης εορτής. Παράλληλα φτιάχτηκε ένα φυλλάδιο-οδηγός με συνταγές αξιοποίησης του κάστανου και παραδόθηκε στον τοπικό γυναικείο συνεταιρισμό. Έκτοτε, περιέργως, δεν ειδοποιήθηκαν ξανά από το δήμο στις επόμενες εορτές... Το παράδοξο επίσης είναι πως εκείνη την ημέρα της πρώτης εορτής, ενώ αναφέρθηκαν διάφορα ονόματα συντελεστών και χορηγών, τα ονόματα και η συμβολή αυτών που εμπνεύστηκαν, σχεδίασαν και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση της εορτής, δεν ακούστηκαν πουθενά, ούτε καν στις ευχαριστίες... Άλλοι ήταν εκείνοι που οικειοποιήθηκαν πλήρως την όλη προσπάθεια και συνέχιζαν να το κάνουν τα επόμενα χρόνια, βασιζόμενοι στην πρώτη αυτή εορτή (και αυτή η νοοτροπία-«καπέλωμα» πρέπει πια να μας προβληματίσει...).

Το θέμα είναι ότι αντί κάποιοι να κοιτάξουν μακριά στον ορίζοντα και να στηρίξουν νέους ανθρώπους, τη δουλειά τους, τα οράματά τους και αυτή την πρόταση ανάπτυξης εναλλακτικών δραστηριοτήτων ήπιας μορφής, προτίμησαν να αδράξουν με βουλιμία το άμεσο κέρδος και τους βραχυπρόθεσμους καρπούς για ιδία κατανάλωση και να φερθούν με φθόνο, αχαριστία και αναξιοπρέπεια, διώκοντας το "αύριο". Αυτή είναι η Λέσβος που τρώει τα παιδιά της...

Αναλογιστείτε τι θα μπορούσε να γίνει αν η πρόταση ανάπτυξης εναλλακτικών δραστηριοτήτων ήπιας μορφής υλοποιούνταν μεθοδευμένα και συντονισμένα από νέο και καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό και με τη πλήρη στήριξη της αυτοδιοίκησης... Ψιλά γράμματα...

Μέχρι σήμερα, κάποιοι επιμελώς εξακολουθούν να αποκρύπτουν τη συμβολή νέων ανθρώπων στο σχεδιασμό και την υλοποίηση της εορτής και στη δημιουργία αυτού του θεσμού, είτε λόγω πολιτικών συμφερόντων και ματαιοδοξίας, είτε λόγω μικρόνοιας, εμπάθειας και ενδεχομένως και κάποιων άλλων συμπλεγμάτων, είτε και για τα δυο. Ευτυχώς που τα θεμέλια της πρώτης Γιορτής του Κάστανου ήταν γερά και αυτή συνεχίζει να είναι πετυχημένη... Δυστυχώς, ομως, αυτή είναι η δυσάρεστη τοπική πραγματικότητα (που μας κρατάει πίσω)... την οποία εμείς καλούμαστε να αξιολογήσουμε και να αλλάξουμε.

Aπόσπασμα της ανακοίνωσης των "Εμψυχωτών Επιχειρηματικότητας" της ΤΕΔΚ Λέσβου, στο οποίο περιγράφονται ο σκοπός, οι επί μέρους στόχοι και το σκεπτικό οργάνωσης της εορτής (πριν τα ...αναπαράξουν κάποιοι άλλοι):

«Μια ιδιαίτερα επιτυχημένη «γιορτή της υπαίθρου» με πολλές παράλληλες εκδηλώσεις, εκθέσεις και δραστηριότητες που δίνει πνοή σε μια άλλη διάσταση της υπαίθρου: τη συμβολική ύπαιθρο. […] Μέσω αυτής της γιορτής ως «Εμψυχωτές» επιχειρηματικότητας θέλουμε να δείξουμε τους τρόπους που θα επιτυγχανθεί η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Η Γιορτή του Κάστανου γίνεται θεσμός και ήδη ερχόμενοι σε συνεννόηση με πρακτορεία τουρισμού συμφωνήσαμε την δημιουργία τουριστικών πακέτων το φθινόπωρο που θα περιλαμβάνουν την «Γιορτή του Κάστανου», όπως και άλλες εναλλακτικές δραστηριότητες. Παρόμοιες εορτές γίνονται σε όλη την Ευρώπη αλλά και σε κάποια μέρη της Ελλάδος. Η ανάγκη επαναπροσδιορισμού της υπαίθρου και η θεώρησή της σαν ένα μέρος «διαφορετικό από το άστυ», σαν ένα μέρος που «κρατάει» πολιτισμικές ταυτότητες πρέπει να ενσωματωθεί στην τοπική αντίληψη. Μέσω της ανάδειξης της συμβολικής υπαίθρου πρέπει να προσεγγιστεί ο αγροτουρισμός, οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού, ο χαρακτήρας των τοπικών προϊόντων, η ποιότητα και η «αγροτική κουλτούρα». Η συμβολική ύπαιθρος της κατανάλωσης συνδυαζόμενη με την υλική ύπαιθρο της παραγωγής δημιουργεί πολιτισμικά τοπία. Οι αγρότες και οι άλλοι βασικοί παραγωγοί θα πρέπει να αναζητήσουν νέους τρόπους δημιουργίας εισοδήματος και εκδηλώσεις όπως η «Γιορτή Κάστανου» μπορούν να δείξουν το δρόμο.» (ΤΕΔΚ Λέσβου, Μυτιλήνη, 14 - 12 – 2004, Αρ. Πρωτ.: 1437)

Συμμετοχές πρώτης εορτής: Εμψυχωτές Επιχερηματικότητας ΤΕΔΚ Λέσβου (χορηγοί οργάνωσης), Δήμος Αγιάσου, Αναγνωστήριο Αγιάσου, Γυναικείος Αγρομεταποιητικός Συνεταιρισμός Αγιάσου, ερευνητής πεδίου κ. Μάκης Αξιώτης.

Χορηγίες πρώτης εορτής: Γραφεία Γενικού Τουρισμού “Samiotis Tours” και “Hahathakis Tours”, ΕΤΑΛ (αναφέρεται στους χορηγούς οργάνωσης λόγω της χρήσης του εξοπλισμού της για την εκπόνηση των φυλλαδίων), Μεθυμναίος Οίνος, Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός Λέσβου, ΕΠΟΜ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι παραπάνω συμμετέχοντες (εκτός από τους "Εμψυχωτές Επιχειρηματικότητας"), οι χορηγοί, το πρόγραμμα, αλλά και το διαφημιστικό υλικό δεν διαφοροποιήθηκαν, ούτε και τροποποιήθηκαν κατά πολύ, όλα αυτά τα χρόνια, μέχρι σήμερα. Ο λόγος είναι προφανής...

Φωτογραφίες: προσωπικές, από την πρώτη και καθοριστική γιορτή το 2004.